8-мавзу: Инсон табиат

Орол денгизи Ўрта Осиѐнинг ѐғин энг кам ѐғадиган Қорақум, Қизилқум, Устюрт, Катта Бўрсиқ ва Кичик Бўрсиқ чўллари оралиғида, Ўзбекистон ва Қозоғистон ҳудудида 43⁰30^/ ва 46⁰50^/ шимолий кенглик орасида жойлашган. У ХХ асрнинг 60-йилларигача сув юзаси майдонининг катталиги жиҳатидан Ўрта Осиѐда биринчи, дунѐ бўйича эса Каспий денгизи, Шимолий Америкадаги Юқори кўл, Африкадаги Виктория кўлларидан сўнг тўртинчи ўринда турган. Майдони ороллари билан бирга 66458 кв. км, узунлиги 428 км, эни 284 км, қирғоқ чизиғининг айланаси 3238 км, бўлган. Орол денгизида

умумий майдони 2345 кв. км га тенг бўлган 313 та катта-кичик ороллар бўлган.

¹Каримов И. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида ҳавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиѐт кафолатлари. Т., 1997. 112-113 б.

Орол денгизи оқмас берк кўл бўлиб, фақат унга икки дарѐ – Амударѐ ва Сирдарѐ қуйилади, ундан сув четга чиқиб кетмайди. Шунинг учун унинг сув сатҳи йилдан-йилга кўтарилиб бориши лозим эди. Лекин ҳақиқатда ундай эмас. Чунки Орол денгизининг сатҳи кўп йиллар мобайнида кўтарилиб ва пасайиб, сув сатҳи ўзгариб турган.

Текширишларга қараганда Орол денгизининг суви, асосан буғланиб кетиб, озгина қисми ерга сингийди, лекин унинг қанча миқдори ерга шимилиши номаълум.