8-mavzu. Mavzuli kartalarning klassifikatsiyasi reja

5.Aholi xaritalari

Aholi xaritalari - bu soha so‘nggi paytlarda tez sura’atlar bilan rivojlanmoqda. Mamlakatamizda mehnat resurslarini hisobga olish va ulardan effektiv foydalanish maksadida, har xil mazmunda aholi xaritalari tuzilmoqda. Umuman aholi kartalarida - aholining milliy tarkibi, zichligi, yoshi, jinsi, professional sostavi, savodxonligi .migratsiyasi va ba’zan diniy e’tiqodlari ham ko‘rsatilmoqda. Aholining yashash joylarini kartaga tushirishda ko‘proq belgilar usuli, areallar, kartogramma usullari qo‘llanilmoqda. Aholi geografiyasining rivojlanishi natijasida aholishunoslik kartografiyasi vujudga kelmoqda. So‘nggi paytlarda aholishunoslikka tegishli yirik kartografik asarlar vujudga kelmoqda.

6.Sanoat kartalari

• Sanoat kartalari. Respublikamiz kartografiyasida sanoatga tegishli mavzuli kartalar alohida o’rin tutadi. 1983-1985-yillarda chop etilgan 2 jildli O’zbekistonning ilmiy ma’lumotnomali atlasida ham respublikamiz sanoatini ifodalovchi kartalar mavjud. O’zbekiston geografik atlasida (1999) sanoat bo’yicha 5 ta karta: yoqilg’i-energetika, neft-kimyo, qora va rangli metallurgiya, mashinasozlik va metallni qayta ishlash, yengil sanoat, oziq-ovqat sanoati kartalari, hamda qishloq xo.jaligiga oid 4 ta karta: paxtachilik, g’allachilik, chorvachilik, irrigatsiya va melioratsiya kartalari ham berilgan. Bunday kartalarni O’zbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy o’quv-geografik atlasida (2000) ham uchratamiz. 1994-yilda O’zbekistonning umumiqtisodiy kartasi (1:1 mln. masshtabda) chop etilgan.

7.Xalq maorifi kartalari

Xalq maorifi kartalari. Bu sohani kartaga tushirish so’nggi yillarda yo’lga qo’ilgan bo’lib, nashr qilingan regional kompleks atlaslarda bir necha xil mazmunda berilmoqda.

Masalan, sinflar bo’yicha o’quvchilar soni, maktablarda o’quvchilarning qaysi tilda o’qitilishi, har 10000 aholiga qancha o’quvchi to’g’ri kelishi, o’qituvchilar soni, o’qituvchilarning bilim darajasi, maxsus maktablar (muzika, sport, matematika maktablari) va boshqalar ham kartada o’z aksini topmoqda.

Endilikda xalq xo’jaligini sohalar bo’yicha rivojlantirish uchun yangi tipdagi kartalar metodikasini yaratish va nashr etish hamda ishlangan kartalardan foydalanish yo’llarini ko’rsatib berish kartografiyaning asosiy vazifalaridan biri bo’lib qolmoqda. Maktablar va oliy o’quv yurtlari uchun zarur bo’lgan mavzuli, devoriy kartalar yaratish va ularni sifatli nashr qilish kechiktirib bo’lmaydigan vazifa hisoblanadi.