8-Mavzu: ruxsatlarni nazoratlash. Identifikatsiya. Autentifikatsiya. Avtoriyazatsiya. Reja

Lug„atga asoslangan tahdid. Bu tahdid turi parolga asoslangan autentifikatsiyalash tizimlari uchun mos boʻlib, zaif parollardan yoki umumiy boʻlgan parollardan foydalanilgan taqdirda katta foyda beradi. Buning uchun buzg’unchi internet tarmog’idan keng foydalanilgan parollar roʻyxatini (lug’atini) koʻchirib oladi va ularni tizimga birin-ketin qoʻyish orqali tekshirib koʻradi.
Parollar xeshlangan taqdirda ham lug’atga asoslangan tahdid oʻrinli boʻlib, zaif parol foydalanilgan vaqtda katta samara beradi.
Parollarni saqlashda odatda - tuz (solt), funsiyasidan keng foydalanadi. Buning uchun foydalanuvchi tasodifiy kattalik - tuzni tanlaydi va parolga qoʻshib, uning y=h(p,s) xesh qiymatini hisoblaydi va parollar fayliga (y, s) shaklida yozib qoʻyadi. Bu erda - tuz maxfiy sanalmaydi ammo, buzg’unchi har bir foydalanuvchi uchun uni alohida hisoblashi talab etiladi.
Parollarni aniqlash: matematik hisoblash. Faraz qilaylik parol 8 ta belgidan iborat boʻlib, u 128 belgidan iborat boʻlgan alifbodan olingan. Bunda mavjud parollar soni 128⁸=2⁵⁶. Parollar fayliga jami boʻlib, 2¹⁰ ta paroldan iborat boʻlib, tahdidchi 2²⁰ ta keng tarqalgan paroldan iborat boʻlgan lug’atdan foydalanadi. Agar parolni lug’atda boʻlish ehtimolligi ¼ ga teng deb olinsa:

• 
  Lug’atdan foydalanilmagan holda, kamida 2⁵⁶/2=2⁵⁵ urinishni amalga oshirishi shart;
  
• 
  tuzdan foydalanilgan holda esa ¼ (2¹⁹)+3/4 (2⁵⁵) =2^54.6 ga teng boʻladi;
  
• 
  tuzdan foydalanilmagan holda, 2²⁰ ga teng boʻladi.
  

Amalda parollarni buzishga Password Cracker, Password Portal, L0phtCrack and LC4(Windows), John the Ripper(Unix) vositalardan foydalanilmoqda.
ID kartalar asosida autentifikatsiyalash usuli parollar asosida autentifikatsiyalash usuliga qaraganda bardoshli sanalib, foydalanuvchi tomonidan yoʻqotilib qoʻyish muammosi mavjud. Bu usulda asosan mashinaning pultini, parol generatori, smart karta va h.k.
Kalit generatorlariga asoslangan autentifikatsiyalash tizimi quyidagicha:

1.3.2 – rasm. Kalit generatori orqali autentifikatsiyalash