8-синф ms excel dasturida diagramma va grafiklarni tahrirlash Darsning texnologik xarita

8-синф
MS Excel dasturida diagramma va grafiklarni tahrirlash
Darsning texnologik xaritasi

Mavzu	Diagramma va grafiklarni tahrirlash
Maqsad va vazifalar	Darsning maqsadi: o’quvchilarga diagramma va grafiklarni tahrirlash imkoniyatlarini o’rgatish. Darsning ta’limiy vazifasi: o‘quvchilarga MS Excel dasturida diagrammalarga o‘zgartirish kiritish, ya’ni tahrirlash imkoniyatlari hamda format menyusi yordamida amalga oshirilish mumkin bo’lgan ishlar haqida amaliy topshiriqlar orqali bilim berish va ko’nikmalar hosil qilish. Darsning tarbiyaviy vazifasi: o’quvchilarni yangi bilimlar egallashga va tartib-intizomga doimo rioya etishga hamda dizaynlik kasbiga yo’naltirish. Darsning rivojlantiruvchi vazifasi: o‘quvchilarning kompyuterdan foydalanish haqidagi bilim va tasavvurlarini kengaytirish.
O‘quv jarayonining mazmuni	MS Excel dasturida diagrammalarga o‘zgartirish kiritish, ya’ni tahrirlash imkoniyatlari. Format menyusi yordamida amalga oshirilish mumkin bo’lgan ishlar. Mavzuni amaliy topshiriqlar orqali ochib berish.
O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi	Uslub: Ma’ruza va amaliyotning uyg‘unligi. Shakl: Savol-javob. Jamoa va kichik gruhlarda ishlash. Vosita: Elektron resurslar, darslik, plakatlar; tarqatma materiallar. Usul: Tayyor prezentatsiya va slayd materiallari asosida. Nazorat: Og‘zaki, savol-javob, muhokama, kuzatish. Baholash: Rag‘batlantirish, 5 ballik reyting tizimi asosida.
Kutiladigan natijalar	O’quvchilar yangi bilim va ko’nikmaga ega bo’ladi. Ular MS Excel dasturida diagrammalarga o‘zgartirish kiritish, ya’ni tahrirlash imkoniyatlari hamda Format menyusi yordamida amalga oshirilishi mumkin bo’lgan ishlar haqidagi bilim va ko’nikmalarni egallaydilar.
Kelgusi rejalar (tahlil, o‘zgarishlar)	O’qituvchi o’z faoliyatining tahlili asosida yoki hamkasblarining dars tahlili asosuda keyingi darslariga o‘zgartirishlar kiritadi va rejalashtiradi.

Asosiy tushunchalar:

Gistogrammalar, nuqtali diagrammalar (grafiklar), doiraviy diagrammalar, diagrammani, sarlavhalarni, shkalalarni, o’qlarni, ma’lumotlar yozuvlarini, ma’lumotlar qatorlarini, afsonani tahrirlash.

Qo’llanmada interfaol uslublar uchun quyidagicha belgilashlar qo’llanilgan.

M – ma’ruza, AH – aqliy hujum, K – klaster, BST – blits-savol-test, SJ – savol-javob, MY – mashq bajarish yoki misol va masala yechish.

 Darsning blok-chizmasi

	Dars bosqichlari	Vaqt	Usullar
1	Tashkiliy qism	3  minut
2	O‘tilganlarni takrorlash	7 minut	SJ, K, BST, MY
3	Yangi mavzu ustida ishlash	17 minut	M, AH
4	Yangi mavzuni mustahkamlash	15 minut	SJ, K, BST, MY
5	Uyga vazifa	3 minut

O’tilganlarni qisqacha takrorlash quyidagicha amalga oshirish mumkin.

SJ, K, MY Avvalgi mavzudagi materiallar asosida.

BST Avvalgi mavzular va qo’shimcha testlar.

Mavzuni yoritish:

M Darsda asosiy e’tibor o‘quvchilarning jadval xususiyatlarini to‘liq aks ettirishi uchun mos diagramma turini tanlashni o‘rgatishga qaratiladi. Masalan, qanday holda gistogrammadan foydalanish lozim, qanday holda doiraviy diagramma yaxshi natija beradi yoki grafiklarni qachon qo‘llash maqsadga muvofiqdir.

AH Darsni interfaol usulda tashkil etilishi (diagramma hosil qilishning har bir qadamida o‘quvchilarga vazifa topshiriladi va o‘zlashtirish darslikdagi savollar orqali tekshirib boriladi) kerakli natijani beradi.

MS Excel dasturi hosil qilingan diagrammalarga o‘zgartirish kiritish, ya’ni tahrirlash imkoniyatini ham beradi. Masalan, Format menyusi yordamida diagrammalar, avvalgi darsdagi rasmlarda ko’rganingizdek, qiziqarli va go‘zal holatga keltirildi. Buni avvalgi darsdagi misollardan sezgansiz, albatta. Formatlash uchun diagramma yoki grafikning elementi tanlanib Format menyusiga kiriladi. Bu holda menyu tarkibi tanlangan elementga mos bo’ladi, masalan:

Hosil qilingan diagramma yoki grafik ustida Format menyusi yordamida quyidagi ishlarni amalga oshirish mumkin:

• 
  tahrir qilish (diagramma turi, ma’lumotlarni, ma’lumotlar shrifti, rang va fonini o‘zgartirish);
  
• 
  diagramma o‘lchamlarini, vertikal va gorizontal o‘qlarning formatlarini o‘zgartirish;
  
• 
  diagramma chegarasi chiziqlarini tanlash;
  
• 
  siljitish va chegaralarni surish va boshqalar.
  

Masalan, belgilangan o’qqa mos formatlash oynasi yordamida ko’rinishni, shkala chegaralari va bo’laklash qiymatlari, oraliq chiziqlarni tanlash, shrift turi, foni va rangi, son formatlarini tanlash matn yo’nalishi va boshqa bir qancha o’zgartirishlar kiritish imkonini beradi.

Diagramma va grafiklar elementlarini formatlash va tahrirlash uchun mos kontekst-menyulardan foydalanish ham qulay. Quyida diagramma va grafiklar elementlariga ko’pgina kontekst-menyular ko’rinishi ifodalangan.

Kontekst-menyular yordamida ochilgan tahrirlash oynalari mos elementlar formatini bekor qilish, o’zgartirish kiritish va boshqa amallar bajarish imkoniyatini beradi.

Quyidagi misol yordamida grafikni tahrirlash imkoniyatini ochib berishga harakat qilamiz.