8-sinf Sana

Sana : 01.05.2020

Mavzu : Masalalar yechish
O‘qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni:

• 
  Masala: Ishlab chiqarishda 3 % ammiak isrof bo’lishini hisobga olib, 6 t 60 % li nitrat kislota tayyorlash uchun qancha tonna ammiak kerakligini toping.
  

berilgan formula

m_um. = 6 t
C% = 60% m (HNO₃) = (C%*m _erit.)/100% m = (60%*6t)/100% = 3,6t
m(HNO₃) = ?

2) 100% (NH₃) – 3% = 97% x = 0,97t 3,6t

3) 4NH₃ + 5O₂ → 4NO + 6H₂O NH₃ ——— HNO₃
2NO + O₂ →2NO₂ 4) 0,97t (NH₃) ——— 97%
4NO₂ + 2H₂O → 4HNO₃ xt ——— 100%
x = 1t
Javob:_1_t___Masala'>Javob: 1 t

• 
  Masala: Tarkibida 93 % Ca₃(PO₄)₂ bo’lgan 100 g fosforitdan qancha fosfat kislota olish mumkin? Bu miqdor kislotadan necha gramm 40 % li eritma tayyorlash mumkin?
  

berilgan formula

m_fosforit= 100 g
C% = 93% m _Ca3(PO4)2 = (C%*m _erit.)/100% m _Ca3(PO4)2 = (93%*100g)/100% = 93g
m(Ca₃(PO₄)₂) =?
93g xg
Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO₄ = 3CaSO₄ + 2H₃PO₄
310 196 x = (196g * 93g) / 310g = 58,8g

93g ——— xg
310g ——— 196 g x = (40*58,8) / 100 = 23,52g
Javob: m₁ = 58,8 g, m₂ = 23,52 g

Uyga vazifa: Ekranda berilgan masalalarni yechish.
__________________________________________________________________________________

• 
  Sana : 06.05.2020
  

Mavzu : Asosiy mineral o’g’itlar
O‘qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni:
Mineral o’g’itlar – bu modda tarkibida asosan 3 ta ozuqaga boy – azot, fosfor, kaliy elementlari bo’ladi.

• 
  Azot poya va barglar o‘sishi uchun zarur
  
• 
  Fosfor ildizlar o‘sishi uchun zarur.
  
• 
  Kaliy g‘uncha, gul, meva uchun zarur
  

Elementlarning o’simliklar hayotidagi roli va ahamiyati
Azot N — azot barcha o’simliklar uchun asosiy ozuqa elementi hisoblanadi.O’simlik tarkibida azot ozuqa elementlari: oqsil va boshqa vitaminlarning, ayniqsa B vitaminlari guruhining hosil bo’lishiga yordam beradi.
Nitratlarning tabiiy zahiralari juda oz miqdorda uchraydi. Azotli o’g’itlarning asosiy qismi kimyo zavodlarida ishlab chiqariladi.

• 
  Maksam – Chirchiq
  
• 
  Navoiyazot
  
• 
  Farg’onaazot
  
• 
  Samarqandkimyo
  

Fosfor P — o’simliklarning rivojlanishi, gullashi va ildiz sistemasining yaxshi rivojlanishi uchun omil bo’ladi. Fosforning tabiiy birikmasi fosforning boyitilgan kukunidir. Ca₃(PO₄)₂ suvda juda oz eriydi. Shuning uchun kislota muhitdagi tuproqlarga solinadi.
Oddiy superfosfat Ca(H₂PO₄)₂ * CaSO₄ * 2 H₂O - suvda eriydi. Shuning uchun ham har qanday muhitdagi tuproqlarda o’sadigan o’simliklar uchun qo’llash mumkin.
Kaliy K — o’simliklarning hosildorligi, sifati va chidamliligini oshirishda qo’llaniladi. Tirik organizmlarda assimilyatsiya va fotosintez jarayonlarida Ca, Mg – ionlari bilan birgalikdagi protoplazma kolloid holatini boshqarib turadi.
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar

1. 
   Mineral o’g’itlar nima uchun kerak?
   
2. 
   Kaliyli, azotli va fosforli o’g’itlarga misollar keltiring.
   
3. 
   Mamlakatimizda qayerda va qanday mineral o’g’itlar ishlab chiqariladi?