8-tema: mashinada oqitiw turlari hám klassifikatsiyasi reje

10-2: TEMA: OQITIWSHISIZ JÁRDEMISIZ ÚYRENIW (UNSUPERVISED LEARNING)
Reje
1.Oqıtıwshısız járdemisiz úyreniw (Unsupervised learning)

Qadaǵalaw etilmegen úyreniw - bul maǵlıwmatlar kompleksinde aldınan anıqlanbaǵan nizamlıqtı aldınan jaramsız hám minimal insan qadaǵalawı menen qıdıratuǵın mashina úyreniw turi bolıp tabıladı. Ádetde adam tárepinen belgilengen maǵlıwmatlardan paydalaniletuǵın oqıtıwshı járdemi menen úyreniwden ayrıqsha bolıp esaplanıw, oqıtıwshı járdemisiz úyreniw, sonıń menen birge ózin ózi shólkemlestiriw dep da ataladı, bul sizdiń maǵlıwmatlarıńız ushın itimallıq qısıqlıǵın modellestiriwge múmkinshilik beredi. Bul mashina oqıtıwdıń ush tiykarǵı qatlamınan biri bolıp, ol qadaǵalaw astında oqıtıw hám bekkemlewdi úyreniw menen bir qatarda. Yarım oqıtıwshı járdemi menen oqıtıw, tiyisli variant, qadaǵalaw astında hám qadaǵalawsız oqıtıw usıllarınan paydalanadı.

Oqıtıwshı járdemisiz oqıtıwda isletiletuǵın eki tiykarǵı usıl - bul komponentlerdiń tiykarǵı analizi hám klaster analizi esaplanadı. Klaster analizleri oqıtıwshı járdemisiz úyreniwde algoritmik munasábetlerdi ekstrapolyatsiya qılıw ushın ulıwma ayrıqshalıqlarǵa iye maǵlıwmatlar jıynaqların gruppalaw yamasa segmentlerge ajıratıwda paydalanıladı. Klaster analizi - bul etiketlanmagan, gruppalanbaǵan yamasa gruppalanbaǵan maǵlıwmatlardı gruppalarǵa ajratatuǵın mashinasozlikning bir bólimi. Klaster analizleri oy-pikirlerge munasábet bildiriwden kóre, maǵlıwmatlardıń uqsaslıqların anıqlaydı hám olardıń hár bir jańa bóleginde olardıń bar ekenligine yamasa joq ekenligine juwap beredi. Bul jantasıw hár qanday gruppaǵa kirmaydigan maǵlıwmatlardıń anomal noqatların anıqlawǵa járdem beredi.
Oqıtıwshı járdemisiz tálim strategiyası dep ataw kerek bolǵan birden-bir talap - bul birpara ob'ektiv funktsiyalardı maksimal dárejege kóteriw yamasa joytıw funktsiyaların minimallastırıw arqalı túp mákan qásiyetlerin sáwlelendiretuǵın jańa ózgeshelik maydanın úyreniw bolıp tabıladı. Sol sebepli kovaryatsiya matritsasini jaratıw oqıtıwshı járdemisiz úyreniw emes, bálki kovaryatsiya matritsasining ayriqsha vektorların alıw sızıqlı algebra jeke bahaların keńeytiw operatsiyası dispersiyani maksimal dárejege kótergeni ushın júz boladı. Tap sol tárzde, maǵlıwmatlar kompleksinde jurnaldı ózgertiwdi basqarıw oqıtıwshı járdemisiz úyreniw emes, bálki payda bolǵan hám nátiyjede alınǵan maǵlıwmatlar arasındaǵı aralıqtıń birpara funktsiyaların minimallastırıw menen birge kirisiw maǵlıwmatların bir neshe sigma sıyaqlı funktsiyalar arqalı uzatıw retinde belgili.
Oqıtıwchshiz tálimdiń oraylıq qollanılıwı statistikada tıǵızlıqtı bahalaw bolıp tabıladı, eger oqıtıwshı járdemisiz úyreniw kóplegen basqa tarawlardı, sonday-aq maǵlıwmatlardıń qásiyetlerin ulıwmalastırıw hám túsindiriwdi óz ishine aladı. Bunı oqıtıwshı járdemi menen oqıtıw menen salıstırıwlaw múmkin, sebebi qadaǵalaw astında úyreniw maǵlıwmatlardıń jarlıǵı sebepli shártli bólistiriwdi shıǵarıwdı maqset etedi; qadaǵalawsız úyreniw priori bólistiriwin alıwdı óz ishine aladı.
Generativ qarama-qarsılıq tarmaqları, sonıń menen birge, qadaǵalawsız hám bekkemlew usıllarına da qollanılıwı múmkin bolsa -de, qadaǵalaw astında úyreniw menen isletiliwi múmkin.
Qadaǵalaw etilmegen úyreniw (oqıtıwshız oqıtıw )
Mashinalarda oqıtıw ushın belgilengen maǵlıwmatlar ámeldegi bolmaǵanlıǵı sebepli, oqıtıwshı járdemisiz mashinanı úyreniwden maqset maǵlıwmatlar daǵı naǵıslardı anıqlaw hám olardı birlestiriw bolıp tabıladı. Oqıtıwshı járdemisiz úyreniw 2 túrdegi mashqalalardi sheshedi: klasterlew mashqalası hám assotsiatsiya qaǵıydaların tabıw mashqalası.
Klaster wazıypası : Oqıtıwshı járdemisiz úyreniw maǵlıwmatlardıń uqsaslıqların tabıw arqalı klasterlew mashqalasın sheshedi. Eger ulıwma klaster yamasa gruppa ámeldegi bolsa, algoritm olardı málim bir formada klassifikaciyalaydı. Buǵan mısal etip qarıydarlardı aldınǵı satıp alınǵan zatları tiykarında gruppalaw múmkin.
Awqam qaǵıydaların tabıw wazıypası : Oqıtıwshı járdemisiz úyreniw bul mashqalanı túrli gruppalardıń qaǵıydaları hám mánisin túsiniwge háreket qılıw arqalı sheshedi. Ájayıp mısal - qarıydarlardı satıp alıw ortasındaǵı munasábetlerdi izlew. Dúkanlar qaysı ónimlerdiń birgelikte satıp alınǵanlıǵın bilip alıwları hám bul maǵlıwmattan satıwda paydalanıwları múmkin. Bir izertlew sonı kórsetdiki, pivo hám tagliklar satıp alıw ortasında óz-ara baylanıslılıq bar. Málim bolıwısha, gódeklerine taglik satıp alıwǵa shıqqan er adamlar da ózleri ushın pivo satıp alıwadı.