8–sinf uchun fizikadan tayyorlagan taqdimoti Mavzu: Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni

• Darsning maqsadi:
• Zanjirning bir qismida tok kuchi, kuchlanish va qarshilik orasidagi bo’g’lanishni o’rganish.

• 8–sinf uchun fizikadan tayyorlagan taqdimoti
• Mavzu: Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni

• Toshkent viloyati Chirchiq shahar xalq ta’limi bo`limiga qarashli 4-sonli umumiy o`rta ta’lim maktabini fizika fani o`qituvchisi Sayfulloyev Dostonning

Zanjirning bir qismida elektr zanjirini tavsiflovchi asosiy kattaliklar.

Nomlanishi	Nimani tavsiflaydi?	Belgisi	O’lchov birligi
Kuchlanish
Tok kuchi
Qarshilik

• Elektr maydonini tavsiflaydi

• U

• volt
• [V]

• O’tkazgichning o’zini tavsiflaydi

• O’tkazgichdagi elektr tokini tavsiflaydi

• R

• I

• amper
• [А]

• omega
• [Ω]

Birinchi guruhga savol: Qarshilik o’zgarmas bo’lganda zanjirdagi tok kuchi kuchlanishga qanday bog’liq?

U, V	I, A	R, Ω
		const
		const
		const

• 1. Rasmdagi sxemani yig’ing.
• 2. Reostat yordamida zanjirdagi tok kuchini o’zgartiring, mos kuchlanishni yozib oling.
• 3. Tok kuchining kuchlanishga bog’liqlik grafigini chizing.

Ikkinchi guruhga savol: Zanjirdagi kuchlanish o’zgarmaganda tok kuchi qarshilikka qanday bog’liq?

U, V	I, A	R, Ω
const
const
const

• 1. Rasmda tasvirlangan sxemani yig’ing.
• 2. Zanjir qismidagi qarshilikni o’zgartiring, mos tok kuchini yozib oling.
• 3. Tok kuchining qarshilikka bog’liqlik grafigini chizing.

Xulosa:

• Birinchi guruh –
• R = const, I~ U
• Ikkinchi guruh –
• U = const, I ~ 1/R.

Endi yozishimiz mumkin:

Bu natija zanjirning bir qismi uchun Om qonuni deyiladi

• Zanjirning bir qismidagi tok kuchi qism uchlaridagi kuchlanishga to’g’ri proporsional, uning qarshiligiga teskari proporsional

Eslab qolish qulay!

• U

• I

• R

Georg Ohm (1787-1854)

• 1787 yil 16 martda chilangar oilasida tug’ilgan. Oila qiyinchilik bilan kun ko’rsada, bolalarning o’qishiga katta e’tibor qaratdi, Georg avval gimnaziyada, keyin universitetda o’qidi. Shvetsariyadagi xususiy maktablardan birida matematikadan dars berdi. Fizikaga keyinroq qiziqib qolda. U o’zining ilmiy faoliyatini asbiblarni ta’mirlash va ilmiy adabiyotlarni o’qib-o’rganishdan boshladi. Birinchi galvanik elementning yasalishi fiziklar oldiga yangi tadqiqotlarni amalga oshirish imkoniyatini ochib berdi. Om elektr zanjiri haqidagi muhim nazariyani ochish qadamini qo’ydi. 1825 yilda u ilmiy olamga o’z mehnatlarining hosilini “Metallarda elektr toki haqida oldindan xabar qilingan qonun” deb nomlangan maqolasi orqali namoyish qildi. Biz hozir bu qonunni uning nomi bilan ataymiz.

Masalani yechamiz

• Rasmda ikki A va B o’tkazgich uchuntok kuchining kuchlanishga bog’liqlik grafigi chizilgan. Bu o’tkazgichlardan qaysi birining qarshiligi katta?

Uyga vazifa:

• § 16
• 8(2,4,6)-mashq

Berilgan	Formula	Yecilishi	Javobi
U=4.5V I=0.3A R-?

Berilgan	Formula	Yecilishi	Javobi
R = 110Ω I = 2 A U - ?	U=R*I	U=110Ω*2A=220V	U=220V