9-6 iqts im-22 guruh talabasi Sayfiyev Abbosjonning tayyorlagan mustaqil ishi

9-6 IQTS IM-22 guruh talabasi Sayfiyev Abbosjonning tayyorlagan mustaqil ishi

Milliy hisoblar tizimi (MHT) schotlari tizimi tarkibi, ularni tuzishning umumiy qoidalari.

• Reja
• MHT nima?
• MHT schotlarini tuzishning umumiy qoidalari
• MHT schotlari tarkibi
• Xulosa

• MHT nima?
• Milliy hisoblar tizimi – bu iqtisodiy faoliyat natijalarini makrodarajada qayd etish va uni tahlil qilish uchun foydalanadigan, o’zaro bir biriga bog’liq ko’rsatkichlar, klassifikatsiyalar va schyotlar tizimidir.
• Milliy hisoblar tizimi - mamlakat iqtisodiy rivojlanishining xalqaro statistika amaliyotida qabul qilingan umumlashtiruvchi koʻrsatkichlari tizimi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida mamlakatlarning makrodarajadagi milliy mahsulotini va milliy daromadini hisoblash metodologiyasi. Milliy hisoblar tizimi jarayonlarining turli bosqichlarini va iqtisodiyotdagi eng muhim oʻzaro aloqalarni aks ettiradigan hisoblamalar va balans jadvallari toʻplamidan iborat

• MHT schotlarini tuzishning umumiy qoidalari
• Schyotlarning yozilish shakli buxgalteriya schyotiariga o'xshash. Ular T— ko'rinishda bo'lib. uning bir tomonida resurslarni, ikkinchi to- monida ularning ishlatilishini ifodalovchi ko'rsatkichlar yozib boriladi. Schyotlarning ikki tomoni har doim balanslashtiriladi. Balanslashtirish 2xil usu! bilan amalga oshiriladi: 1-balans usuli. ya'ni schvotning ishlatilishi tarafiga balanslashtiruvchi ko'rsatkich yoziladi. Bu ko'rsatkich keyingi schyotga resurs sifatida o'tkaziladi. Masalan. ishlab chiqarish schyotida qo‘shilgan qiymat ko'rsatkichi balanslashtiruvchi ko'rsatkich sifatida aniqlanadi va keyingi daromadlarning hosil bo'lishi schyotiga resurs sifatida yozib qo'yiladi. 2-usul 1-usuldan farq qiladi. Bu usulda schyotlarning resurs va ishlatilishi tarkibida keltiri 1 gan iqtisodiy ko’r- satkichlarning yig'indilari bir-biriga teng kelishi lozimligi asosida tuzilganligi, o'z-o'zidan bu schyotlarni muvozanatlashtiradi.

Ishlatilishi	Resurslar
2. Oraliq iste’mol	1. Yalpi ishlab chiqarish (yalpi mahsulot
3. Yalpi qo’shilgan qiymat(1-2)
4. Asosiy kapitalning iste’moli
5. Sof qo’shilgan qiymat(3-4)

Ishlab chiqarish schoti
Bu schyot ishlab chiqarish biian bevosita bogdiq bo'lgan jarayonlarni ifodalovchi ko'rsatkichlar (yalpi ishlab chiqarish, oraliq isfemol, qo'shilgan qiymat)ning hosil bo'lishini ifodalaydi.

• Daromadlarning shakllanish schyoti
• Bu schyot mamlakat miqyosida. iqtisodiyot sektorlari va tarmoqlari kesimida tuziladi. Schetni tuzishdan ko'zlangan maqsad. mamlakatda yaratilgan yalpi ichki mahsulot hamda iqtisodiyot sektorlari va tarmoq- larida yaratilgan yalpi qo'shilgan qiymatning tarkibini aniqlashdan ibo- rat. Shu bilan birga, schyotdagi ko'rsatkichlar ishlab chiqarishda band bo'lgan barcha institutsion birliklarning birlamchi daromadlari tarkibini ifodalavdi.

• Birlamchi daromadlarning taqsimoti schyoti
• Bu schvotda tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish mobaynida yaratilgan birlamchi daromadlarning ichki iqtisodiyot va tashqi dunyo sektorlari o'rtasida taqsimlanishi jarayoni ko'rsatiladi. Schyot mamlakat miqyosida va iqtisodiyot sektorlari uchun tuziladi.
• Birlamchi daromad deganda - institutsion birliklarning boshqa birlik- larning iqtisodiy faoliyatida bevosita va bilvosita (moliyaviy va ishlab chiqarilmagan aktivlari bilan) qatnashganliklari natijasida ega bo’ladigan daromadlarini tushunamiz.

• Daromadlarni qavta taqsimlash schyotlari
• Iqlisodiyot sektorlari o'rtasida bo'ladigan daromadlarni qayta taqsimlash operatsiyalari ikki schyotda ifoda etiladi. Birinchi schyot - Pul holidagi daromadlarni qayta taqsimlash schyoti, ikkinchisi - Natura holalidagi daromadlarni qayta taqsimlash schyoti deb ataladi.
• Bu schyotlarni tuzishdan ko'zlangan asosiy maqsad iqtisodiyot sektorlarining ishlab chiqarish faoliyatlari natijasida topgan birlamchi daromadlarini qayta taqsimlash jarayonini ifoda etishdan iborat. Qayta taqsimlash jarayoni rezident birliklar o'rtasida va rezidentlar bilan norezidentlar o'rtasida bo'lishi mumkin.

• Moliva schyoti
• Yuqorida keltirilgan schyotlarda iqtisodiyot sektorlari o'rtasidagi iqtisodiy ishlab chiqarish va qayta taqsimlash operatsiyalari natijasida darornadlarning hosil bodishi va ulaming ishlatilishi jarayonlari qayd etilgan. Bu operatsiyalarni hisobga olishda tovar va xizmatlarga egalik huquqining o‘zgarishi vaqti asos qilib olingan. Tovar va xizmatlar uchun todanishi lozim bodgan pul hisob-kitoblari qachon va kim tomonidan todanganligi e'tiborga olinmaydi. Ya'ni sodir bodgan iqtisodiy operatsi- yalarning moliyaviy jihatlari yuqorida keltirilgan schyotlarda o'z ifodasini topmagan. Iqtisodiyot sektorlarining moliyaviy holatlarining o'zgarishi moliya schyotida o'z aksini topadi.