9-amaliy mashg‘ulot mavzu: Texnologik mashina vajihozlar detallarini ta’mirlash usulini tanlash

d_r1= d_n-γ
Ikkinchi TO‘ uchun:
d_t1= d_n-2γ
n-TO‘ uchun:
d_tn = d_n – nγ

Mumkin bo‘lgan ta’mirlash o‘lchamlarining sonini aniqlashda detallarning mustahkamlik shartidan foydalaniladi. Ta’mirlash o‘lchamlari soni quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

bunda d _min.— detalning mustahkamlik shartini va me’yorl ishlashini ta’minlovchi valning minimal joiz diametri.

Detallar teshiklarining ta’mirlash o‘lchamlari qiymati va sonini aniqlash. Faraz qilaylik, ishlatilgunga qadar valning nominal diametri D_n ga teng bo‘lsin. Eyilish natijasida val joylashgan teshikning diametri D_e gacha kattalashsin (3-rasmga qarang). YOyilishning notyokisligi natijsiga maksimal yoyilish miqdori δ_max, minimal yoyilish miqdori esa δ_min bo‘lsin. TO‘ bo‘yicha tiklash uchun teshikka x qo‘yim bilan D_t diametrgacha mexanik ishlov berish kerak. Bunda teshikning ta’mirlash o‘lchami quyidagicha aniqlanadi.

D_t= D_n+2 (δ_max+x)
Valning ta’mirlash o‘lchamini aniqlash-dagidek, yoyilishdagi notyokislik koeffitsienti tushunchasini kiritamiz :

U holda
3-rasm. Teshikning ta’mirlash

o‘lchamini aniqlash sxemasi


D_t = D_n + 2 (ρδ_u+x) ,

bunda 0,5≤ ρ ≤1

Avvalgidek, 2 (ρδ_u+x)=γ deb belgilaymiz va uni ta’mirlash oralig‘i deb ataymiz. Uning qiymati o‘zgarmas bo‘lganda teshikning ta’mirlash o‘lchamlari quyidagicha aniqlanadi.

Birinchi ta’mirlash o‘lchami:
D_T1= D_n-γ
Ikkinchi ta’mirlash o‘lchami:
D_T2= D_n-2γ
n-ta’mirlash o‘lchami:
D_Tn = D_n- nγ

Mumkin bo‘lgan ta’mirlash o‘lchamlari sonini aniqlash uchun detalning mustahkamligi va ishlash sharoitini hisobga olish kerak.

Ta’mirlash o‘lchamlari usuli bilan, asosan, to‘zilishi murakkab, bahosi nisbatan yuqori bo‘lgan mashina detallari (silindrlar blokining gilg‘zalari, dvigatelning tirsakli va taqsimlash vallari) tiklanadi. Tirsakli valning bircha bo‘yinlari va silindr gilg‘zalarining faqat bir xil ta’mirlash o‘lchamida tiklash ushbu usulning asosiy sharti hisoblanadi. Ta’mirlash o‘lchamlarining soni va qiymati avvaldan belgilanganligi hisobga olinsa, o‘zaro tutashadigan ikki detalning birinchi ikkinchisiga bog‘liq bo‘lmagan holda yasash mumkin. Detallarning ta’mirlash o‘lchami bo‘yicha ta’mirlashning bunday xususiyatlari ta’mirlashda sanoat ishlab chiqarishi texnologiyasidan foydalanish imkoniyatini beradi, ta’mirlash harajatlari arzonlashadi va uning sifati yaxshilanadi. Ta’mirlash o‘lchamlari usulining kamchiliklariga detallarning o‘zaro almashinuvchanlik xususiyatining torayishi (o‘zaro almashinuvchanlik faqat ta’mirlash o‘lchamlari chegarasidagina mumkin bo‘ladi) kiradi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Yo‘ldoshev Sh.U. «Mashinalar ishonchligi va ularni ta’mirlash asoslari» T. O‘zbyokiston 1994 y.
   
2. 
   Axmadjonov X. M., Nabiev Q.Q.,Fayziev P.R. «Texnologik mashina va jihozlar» yo‘nalish talabalariga «Mashina texnik diagnostikasi va ishlatish» fanidan kurs loyixasini bajarish uchun uslubiy qo‘llanma. FarPI 2003 y.
   
3. 
   Ikromova U.,Ergashev A.,Sablikov M. Traktorlarni ishlatish va ta’mirlash asoslari.
   
4. 
   Селеванова А. И. Основы теории страения мащин. М. 1988 г
   

Икрамов У., Леватан М.А. Основы трибовники Т., «Ўқитувчи» 1984 й