9-laboratoriya ishi: Eritmalar kontsentratsiyasi. Foiz kontsentratsiyali eritmalar tayyorlash. Kerakli asbob va reaktivlar

2-tajriba. Suyuqliklarning suvdagi eritmalarini tayyorlash. Ko’pincha 
kislotalarning suvdagi eritmalari tayyorlanadi. Bunda deyarli hamma vaqt berilgan 
biror eritmadan talab etilgan konsentratsiyadagi eritma tayyorlashga to’g’ri keladi: 
masalan, mavjud konsentrlangan sulfat kislotadan foydalanib, 250 g 10 % li eritma 
tayyorlansin. Buning uchun berilgan kislotaning solishtirma og’irligi areometr 
yordamida aniqlanadi. Aytaylik uning solishtirma og’irligi 1,824 ga teng bo’lsin. 
Jadvaldan kislotaning konsentratsiyasini topamiz. U 92 % ga teng. Shunday qilib, 
sulfat kislotaning 250 g 10 % li eritmasi tayyorlash uchun toza ( 100 % li)sulfat 
kislotadan 25 g, 92% li sulfat kislotadan esa ko’proq olish kerak: 25*100/92= 27,2 
(g).
Suyuqlikni tarozida tortish noqulay, shuning uchun og’irlik birliklarini hajm 
birliklariga aylantiramiz: 27,2/ 1,824= 14,8 ml. Berilgan kislota eritmasidan 
silindrda 14,8 ml o’lchab olib, uni boshqa bir silindrda o’lchangan 222,8 ml suvga 

---

quyamiz. Eritma tayyor deb hisoblanadi. Ishning to’g’ri bajarilganligini qanday 
bilish mumkin?
3-tajriba. Qattiq moddalarning eruvchanligining temperaturaga 
bog`liqligi 
a) 100 ml sig`imli stakanga 20 ml suv quying. Suvni qaynaguncha isiting va 
shisha tayoqcha bilan aralashtirib turib, oz-ozdan 30 g kaliy nitrat soling. Tuzning
hammasi eriganidan keyin eritmani soviting. Kristallarni hosil bo`lishini kuzating. 
b) Probirkaga xona temperaturasida kalsiy asetatning to`yingan eritmasidan 
5-6 ml quying. Eritma solingan probirkani qaynaguncha isitilgan suvli stakanga bir 
necha minut solib qo`ying. Cho`kma hosil bo`lishiga e’tibor bering. Keyin 
probirkani sovuq suvli stakanga qo`ying. Nima kuzatiladi? Temperaturaning kaliy 
nitrat bilan kalsiy asetatning eruvchanligiga ta’siri to`g`risida xulosa chiqaring.