9-lekciya Ózgeriwshen tok mashinası oramlarindagi magnit juritiwshi kúshleri (mjk)hám magnit maydanlar. Reje

Pul'slanuvchi, elliptik hám sheńber formadaǵı aylanıwshı magnit maydan.
Bir fazalı chulg'amning magnit maydanı. Bir fazalı chulg'am ózgeriwshen` tok dáregine ulansa, waqıt boyınsha tok chastotası f1 menen ózgeretuǵın pul'slanuvchi magnit maydan payda boladı. Bul halda MJK sinusoidal taq-simlangan bolsa oram oǵınan qandayda bir «x» aralıqta jaylangan hawa aralıǵınıń hár bir noqatına tómendegi MJK tuwri keledi.

(10. 350)bunda oram o'qida jaylasqan noqat daǵı MJK.Bul ańlatpanı tómendegishe jazıw múmkin

Teńlemediń ońı daǵı hár qaysı quraytuǵınsı aylanıwshı MJK dıń teńlemesin ańlatadı. Sonday eken, keńislik sinusoidal bólistirilgen pul'slanuvchi magnit maydan, bir-birine salıstırǵanda teris jaǵına aylanıwshı eki (Fx hám Fx) MJK jıyındısınan ibarat eken, yaǵnıy

MJK dıń F`x tolqınınıń aylanıw baǵdarı saat mili (strelkası ) boyınsha,F``x tolqınınıń aylanıwı bolsa oǵan teris dep qabıl etemiz.MJK lardin` maksimal bahaları waqtıniń qálegen waqtında ózgermey qaladı. Egerde bul MJK lar jıyındısın keńislik vektor kórinisinde oyda sawlelendiriw qilsak, ol halda bul vektordıń aqırı sheńberdi sızadı. Bunday maydаnga dawirlik maydan dep ataladı. Bul maydandıń sızıqlı tezligi tómendegishe tabıladı :

Maydandıń aylanıw chastotası bolsa tómendegine teń, (ayl/min):
bul jerde mashinanıń jup polyusı sanı.
Sonday eken, mashinanıń polyus sanı 2 r ni ózgertirip magnit maydandıń hár túrlı aylanıw chastotanı alıw múmkin eken.Úsh fazalı chulg'amning aylanba magnit
maydanı. Egerde elektr mashinasınıń statoriga simmetrik bolǵan úsh fazalı chulg'am (oqları 120 ga jıljıǵan A-X, V-Ol hám S-Z faza chulg'amlari)
jaylastırılsa hám oǵan úsh fazalı simmetrik tok berilsa, ol halda bul chulg'amda dóńgelek aylanba magnit maydan payda boladı. Bunda hár bir fazada
payda bolǵan MYuK sinusoidal bólistirilgen dep esaplanadı.
Ko'rilayotgan chulg'am fazalarınıń oqları bir-birine salıstırǵanda keńislik (2/3)  ga jıljıtilgan,olardaǵı toklar bolsa waqıt boyınsha (2/3)  múyeshka jıljıǵanlıgınan hár qaysı fazalıq chulg'am oǵınan «x» uzaqlıqtaǵı noqatda MJK qurawshılar ushın tómendegi ańlatpalarǵa iye bolamız :

MYuK dıń nátiyjelik ma`nisin onıń FxA, FxV, FxS quraytuǵınla -

rini qosıw jolı menen alıw múmkin. Bunda MYuK dıń teris aylanıwshı
tolqınları joǵaladı, MYuK dıń nátiyjelik ma`nisi bolsa tómendegi formula
boyınsha anıqlanadı :
Úsh fazalı mashinalar,
ádetde dóńgelek aylanba
maydanda isleydi.
Eki fazalı chulg'amning
dóńgelek aylanba magnit
Maydanı. Eki fazalı simmetrik chulg'amning AX hám VU fazaları keńislik bir-birine salıstırǵanda polyus bólindi  dıń yarımına jıljıǵan boladı. Eger bunday chulg'amning hár bir fazasına bir-birine salıstırǵanda waqıt boyınsha =90 múyeshka jıljıǵan () tok berilsa, ol halda aylanba magnit maydan payda boladı.
Bul toklar payda etgen MJK qurawshıları mashina hawa aralıǵinda
qálegen «x» noqat ushın tómendegi kóriniste jazıladı :
Bunda aylanba maydan teńlemesi tómendegi kóriniske iye boladı :
Bunday chulg'amda payda bolǵan dóńgelek magnit maydandıń aylanıw
chastotası da (10. 38) teńleme boyınsha tabıladı.
Eki fazalı mashinada dóńgelek aylanba maydan alıw ushın eki fazaning tuwrı
MYuK lari bir-birin
kompensatsiya etiwleri kerek, bul shárt bolsa kórsetilgen MYuK lar ampli-
tudalari teń, lekin fazaları keri, yaǵnıy  = bolıwı kerek
boladı.
Dóńgelek aylanba magnit maydan tómendegi ózgesheliklerge iye:
a) nátiyjelik MYuK hám induktsiyanıń maksimumlari mudamı tokı mak-simumga
erisken fazalıq chulg'amning o'qi menen uyqas túsedi;
b) nátiyjelik magnit maydandıń jılısıwı maydandıń keyingi maksi-mumi qaysı qońsılas fazalıq chulg'am o'qi menen uyqas tusse sol tárepke yo'nal-gan boladı. Bul qasiyet tuwrıdan-tuwrı aldınǵı («a») den kelip shıǵadı ;
v) maydandıń aylanıw baǵdarın teriske ózgertiw ushın faza -lardagi júzimdiń gezekleniw rejimin ózgertiw kerek. Úsh fazalı mashi-nalarda onıń ushın tarmaqqa jalǵanǵan ush simdan qálegen ekewin al-mashlab jalǵaw, eki fazalı mashinalarda tarmaq fazalarına jalǵanǵan sımlardi almastırıw kerek boladı.Elliptik maydan. Keńislik bir-birine salıstırǵanda simmetrik jaylasqan oramlardan waqıt boyınsha óz-ara uyqas jıljıǵan toklar ótkende aylanba magnit maydan payda boladı. Egerde bul shártlerden qandayda-birı atqarılmasa, aylanba magnit maydan emes, bálki elliptik maydan payda boladı. Bunday maydan MJK dıń keńislikdegi vektorı ellipsni sızadı. Ellips formasındaǵı aylanba magnit maydanda nátiyjelik MYuK hám induk-tsiyaning maksimal ma`nisi waqtıniń hár túrlı onida ózgeriwshen boladı (doi-raviy aylanba magnit maydanda bolsa bul baha ózgermeytuǵın boladı ). Ellips formasındaǵı maydandı keri jónelislerde sheńberip atırǵan eki birdey (ekvivalent) dóńgelek maydan kóriniste oyda sawlelendiriw múmkin. Nátiyjelik elliptik maydan baǵdarında sheńberip atırǵan maydandı - tuwrı maydan, keri tárepke sheńberyotganni bolsa teris maydan da -yiladi. Ellips formasındaǵı maydandı tuwrı hám teris dóńgelek maydanlarǵa ajıratıw simmetrik qurawshılar metodı menen ámelge asıriladı jáne bul arqalı tuwrı hám teris izbe-izlikler MJK lari anıqlanadı