9-mavzu: eritmalarning umumiy tavsifi va ularning ahamiyati. Eritma hosil bo‘lishida erituvchi va eruvchi moddalar xossalarining ahamiyati

MAVZU:ERITMALARNING UMUMIY XARAKTERISTIKASI

• Kirish
• I. Asosiy qism
• I. 1. Dispers sistemalar.
• I. 2. To’yingan va to’yinmagan eritmalar.
• I. 3. Eruvchanlik
• I. 4. Eritmalarning xossalari. Osmos hodisasi.
• II. Xulosa
• III. Foydalanilgan adabiyotlar

Kimyoviy laboratoriya va tabiatda eng keng tarqalgan kimyoviy sistema bu eritmalardir.

• Kimyoviy laboratoriya va tabiatda eng keng tarqalgan kimyoviy sistema bu eritmalardir.
• Bizni o’rab to’rgan dunyoning barcha joylarida eritmalar uchraydi. Oddiy xavoda turli gazlar aralashmasi, ifloslangan havo emas, masalan, azot gazi eritmasi, kislorod, argon, uglerod (1V) oksid va oz miqdorda boshqa gazlar aralashmasidan iborat. Oshhona sirkasi bu sirka kislotasining suvdagi eritmasidir. Dengiz suvida qator erigan moddalar: ionlar Na+, Mg2+, Sl-, SO42- va boshqa moddalar erigan bo’ladi. Odam organizmida har xil eritmalar uchraydi, tuzlar va kislotalar murakkabroq, qonning eritma holida uchrashi va x.k.lar
• Ikki yoki bir necha komponentdan (tarkibiy qismdan) iborat bir jinsli sistema eritma deb aytiladi. Eritmalar har xil agregativ holatga gaz suyuqlik yoki qattiq holatda uchraydi. Eritmalarning eng muhim turi suyuq eritmalardir.

Har qanday eritma erigan modda va erituvchidan, ya’ni ichida erigan moddaning molekulalari yoki bundan ham maydaroq zarrachsalari ionlari bir tekisda tarqalgan muhitdan iboratdir. Ammo qaysi modda erituvchi va qaysisi erigan modda ekanligini aniqlash, ba’zan qiyin bo’ladi. Odatda, eritmaga o’tganda uzining toza shaklidagi agregat holatini o’zgartirmaydigan komponent erituvchi deb ataladi (masalan,tuzning suvdagi eritmasida, suv erituvchidir). Agar ikkala komponent ham eritilishidan avval bir xil holatda bo’lsa (masalan, spirt bilan suv aralashmasi ) ko’p miqdordagi komponent erituvchi deb hisoblanadi.

• Har qanday eritma erigan modda va erituvchidan, ya’ni ichida erigan moddaning molekulalari yoki bundan ham maydaroq zarrachsalari ionlari bir tekisda tarqalgan muhitdan iboratdir. Ammo qaysi modda erituvchi va qaysisi erigan modda ekanligini aniqlash, ba’zan qiyin bo’ladi. Odatda, eritmaga o’tganda uzining toza shaklidagi agregat holatini o’zgartirmaydigan komponent erituvchi deb ataladi (masalan,tuzning suvdagi eritmasida, suv erituvchidir). Agar ikkala komponent ham eritilishidan avval bir xil holatda bo’lsa (masalan, spirt bilan suv aralashmasi ) ko’p miqdordagi komponent erituvchi deb hisoblanadi.
• Erish jarayoni. Biror modda eritmasini tayyorlash uchun shu moddani erituvchiga solib ma’lum vaqt quyish kifoya. Bu vaqt ichida ko’pchilik qattiq moddalar va shuningdek, barcha gazlar ma’lum darajadagina eriydi, masalan,100 suvga 50 g. NaCl ( hona haroratida) xar qancha chayqatilsa xam,osh tuzining 36 g. eriydi, bundan hosil bo’lgan eritma to’yingan eritma deb ataladi, agar 36 g. dan NaCl osh tuzi eritilsa,to’yinmagan eritmalar, erituvchining harorati 100o S (100 g.suvning) ko’tarilsa 39.8 g NaCl eriydi, bundan hosil bo’lgan eritma o’ta to’yingan eritma deb ataladi.