9-mavzu: quyish texnologiyasi va quyma detallarda uchraydigan nuqsonlar reja: Quymalar olishning maxsus usullari

7-rasm.
a) issiq kamerali porshenli quyish mashinasiping sxemasi: 1-vanna, 2-teshik, 3-kanal, 4-silindr, 5-porshen, 6-mundshtuk, 7-qolip, 8-qo’zg’almas kamerali kampressorli quyish mashinasi sxemasi: 1,4-teshik, 2-kamera, 3-tiqin, 5-patrubok, 6-mundushok; 7-qolip.



8-rasm. Sovuq kamerali porshenli quyish mashinasining sxemasi:
1-silindr, 2,4-porshen, 3-qolip, 5-qoldiq, metall, 6-quyma.

Quymani aylanuvchi qoliplarda olish. Bu usulda metall aylanuvchi metall qolipga quyiladi. Bunda metall markazdan qochirma kuch ta`sirida qolip devoriga urilib, sovib zich, mayda donali, tekis yuzali, puxta quymalar olinadi. Bu usul yuqori unumligi, olingan quyma sifatining yaxshiligi, quyish sistemasi talab etilmasligi, texnologik jarayonga oson tushishi bilan boshqa usullardan ajralib turadi. Lekin qimmatbaho uskuna talab etilishi, faqat doiraviy quymalar kabi kamchiliklari bor. Bu usulda cho’yan. po’lat va rangli metall qotishmalardan bir necha kg dan bir necha tonnagacha turli qalinlikdagi quymalar olinadi. Olinadigan quyma turiga qarab qoliplar gorizontal, vertikal va qiya o’qlar bo’ylab aylanadigan bo’ladi (9-rasm).

9-rasm. Gorizontal o’q atrofida qolipda cho’yan trubani tayyorlash sxemasi

Bu usullardan boshqa texnologik usullarda olish qiyin bo’lgan murakkab shaklli aniq o’lchami, tekis yuzali quymalar (tikuv mashinasining mokisi, miltiq tepkisi, frezalar. parnalar) ishlab chiqarishda keng foydalaniladi. Bu usulda model oson suyuqlanadigan moddalardan metall qolipida presslash yo’li bilan tayyorlanadi.

10-rasm. Suyuqlanuvchi modellar yordamida qoliplarda quymalar
olish sxemasi:
a-quyma, b-metalldan tayyorlangan quyma qolip, v-qolipga quyilgan oson suyuqlanadigan modda, g-model, d-modellarning umumiy quyma siapema hosil qiluvchi modeli bilan yopishtirilgan blok, e-qum qoplamali model bloki, j-model suyultirilgandan keyin opokaga o’rnatilgan model blokiga metall quyilishi.

Qobiqlik qoliplarda quyma olish. Qobiqliklar mayda kvars qumiga bog’lovchi sifatida 5-8 % pulver bakelit (smola kukuni) yoki boshqa bog’lovchi moddalar aralashmasi qo’shib tayyorlanadi. Bunday bog’lovchi smola 100-120°C da suyuqlanib qum donalarini chulg’aydi. Keyin u 200-250°C gacha qizdirilib qotib, puxta qobiq hosil bo’ladi (11-rasm).