9-modul. Aloxida xossali po‘latlar. Rеja

Nurlanishni  korroziyabardoshlikka  ta’siri 

Nurlanish  ostida  ishlaydigan  ko‗pchilik  materiallar  uchun  korroziyalovchi  muhit  bu 

-  suv,  nam  yoki  o‗ta  qizdirilgan  par  bo‗ladi.  Bu  muhitlarda  elektrokimyoviy 

korroziyalanish  jarayoni kimyoviy jarayon bilan yonma-yon o‗tishi mumkin. 

Nurlanish  natijasida  metall  yuzasidagi  plyonkalar  kimyoviy  yemiriladi  va 

korroziyabardosh  pasayadi.  Nurlanish  material  strukturasini  buzib  elektrokimyoviy 

potentsialini  pasaytiradi  va korroziyali  yemirilish  jarayonini tezlatadi. 

Nurlanishda  elektrolit  tarkibi  ham  o‗zgaradi-radioliz  bo‗ladi:  suv  molekulalari 

buzilib  ionlar  hosil  bo‗ladi  va  kislorod,  vodorod  va ON- gruppasi atomlari hosil bo‗ladi. 

Kislorod  metallni oksidlantiradi, vodorod esa uni vodorodga to‗yintiradi va shu bilan uni 

mo‗rtlashtiradi.  Ikki  jarayon-oksidlash  va  vodorodlash  metallni  elektrokimyoviy 

yemirilishini  kuchaytiradi. 

Alyuminiy  va  uning  qotishmalari  suvda  190ºSda  issiq  neytronlar  oqimi 

(tezligi=10

16

S

-1

M

-2

)  bilan nurlatilganda  ularni korroziyalanish  tezligi  2-3 marta oshgan. 

Suvni  radioliz  qilganda  tsirkoniyni  korroziyabardoshligi  kamaygan.  Issiq  neytronlar 

(tezligi=10

17

S

-1

M

2

)  bilan  nurlanganda,  20ºSda  ―Tsirkoniy-2‖  ni  korroziyalanish  tezligi  50-

70 marta ko‗paygan (himoya plyonkasini yemirilishi hisobiga).  

---

23 

 

Nurlanish  sharoitida  ishlaydigan  konstruktsiyalar  (o‗ramli  sterjinlarni  po‗stloq 

qobig‗i,  reaktorlarning  korpuslari  va  trubalari,  sinxrofazotronlar  korpuslari)  Zr,Be,Al,Mg 

asosida yuqorida issiqbardosh va korroziyabardosh po‗latlardan yasaladi. 

 Dielektriklar 

Dielektrik  moddalar  deb  shunday  moddalarga  aytiladiki,  bularda  valentli  zona 

o‗tkazish  zonasida  keng  man  etilgan  energiya  bilan  ajratilgan.  Dielektriklar  qattiq: 

(keramika,  polimerlar,  shisha);  suyuq:  (benzol,  toluol,  vodorod,  kislorod,  argon)  holatda 

bo‗ladi.  Bularda  erkin  elektronlar  yo‗q,  bog‗liqlik  valentli  yoki  kovalentli.  Dielektriklar-

izolyatorlar  tok o‗tkazmaydilar:  nisbiy elektroqarshilik  p=10

12

-10

20

  om m. 

Dielektriklarning  xarakterli  xususiyati  ularning  qutblanishidir.  (Elektr  zaryadlar 

siljiydi). 

Kondensator  qoplamalari  oralig‗idagi  bo‗shliq  bo‗lganda  sig‗imi  S

0 

belgilaymiz. 

Kondensator qoplamalari oralig‗ida  dielektrik bo‗lgandagi yig‗indisi