9-modul. Gruntlar deformatsiyasi 17-mavzu. Gruntlar deformatsiyasi va poydevorlar cho‘kishini hisoblash

17.3. Yaxlit yuk ta'sirida gruntning cho`kishi

Grunt qatlami faqat siqiladi, yon tomonga kengayish imkoni yo`q, bu gruntning kompression siqilishiga mosdir.

Р₁ – yuk ta'sir etgunga qadar gruntning o`z og`irligi.
Р₂ = P₁+ P – yangi ta'sir etuvchi yuk.
- siqiluvchanlik koeffitsiyenti (17.1)

17.7-rasm. Gruntning siqilishi

Siqilayotgan grunt qatlamidan asosi F ga teng bo`lgan ustun kesib olamiz. Faraz qilaylik a,b,v,g prizma doirasida, grunt qattiq zarrachalariningsh hajmi zgarmaydi, chunki grunt zarrachalari chap va o`ng tomonlarga siljiy olmaydi (gruntning yon tomonga kengaymasdan siqilish deformatsiyasi).

17.8-rasm. Grunt qatlamining deformatsiyalanishi

Grunt zarrachalari siqilmaydigan minerallardan iborat deb hisoblaymiz (kvars, va b., ular juda kam miqdorda deformatsiyalanadi).

. (17.2)
Hajm birligidagi qattiq zarrachalar hajmi
; (17.3)
- qattiq zarrachalarning deformatsiyagacha bo`lgan hajmi;
- qattiq zarrachalarning deformatsiyadan so`ngi hajmi.
(17.3) ifodadan

Bundan ;
bu formula hisoblash uchun noqulaydir.
Kompression egri chiziqdan ma'lumki,

bu yerda - нисбий сиқилувчанлик коэффициенти.
U holda

Amalda bu formulani katta maydon yuklangan holda ishlatish mumkin (to`g`onlar, ko`tarmalar va b.).

4. 
   Kompressiya sharoitida deformatsiya modulini aniqlash
   

Materiallar qarshiligi kursidan ma'lumki
(17.4)

- tinch holatdagi ko`ndalang bosim koeffitsiyenti,
- nisbiy deformatsiya

Bu ifodalar qiymatlarini (17.4) formulga qo`ysak

Р noldan farqli bo`lganligi uchun bu ifodani P ga bo`lib, quyidagiga ega bo`lamiz:
yoki - bu gruntning umumiy deformatsiyasi moduli.
U holda



17.9-rasm. Elementar yuzadagi kuchlanishlar

Agar kompression sinovlardan m_v ni topadigan bo`lsak u holda ;

Agar Е₀ ni dala tajribalaridan aniqlaydigan bo`lsak, u holda