9-tema. ÓNdiris processi, NÁtiyjeleri hám nátiyjeligi lekciyanıń jobası

 

3. Óndiris nátiyjeligi hám onıń kórsetkishleri   

 

Sheklengen  resurslar  sharayatında  mútájliklerdi  tolıǵıraq  qanaa tlandırıw  ushın 

óndiris nátiyjeligin turaqlı arttırıp barıw zárúr boladı, keri jaǵdayda turmıs dárejesin 

joqarılatıwdı támiyinlep bolmaydı. 

Nátiyjelik  resurs  shıǵınları  menen  óndiristen  alınǵan  nátiyjeniń 

salıstırılıwın  bildiredi,  yaǵnıy  bul  ne  sarplap  qanday  nátiyjege  eriskenligin 

kórsetedi. 

Nátiyjelik  óndiristiń  aqırǵı  nátiyjesine  qarap  belgilenedi.  Biraq  bul  nátiyje 

jumsalǵan shıǵınlar menen salıstırılıwı shárt. Aqırǵı nátiyje  - ónim hám xızmetlerdiń 

pulda  esaplanǵan  muǵdarı,  yaǵnıy  qunı.  Onı  jaratıw  ushın  materallıq  resurslar, 

informaciya-xabar  hám  jumıs  kúshi  sarplanadı,  olardıń  da  puldaǵı  qunı  bar. 

Nátiyjelik  (S)  anıqlanǵanda  dóretilgen  ónim  hám  xızmetler  qunı  (M

q

)  menen 

resurslar shıǵını (R

s

) salıstırıladı:                                            

---

s

q

R

M

S



 

Bul  arqalı  jumsalǵan  resurslar  birligine  qansha  nátiyje  alınǵanlıǵı  anıqlanadı. 

Eger M

q

=10 mlrd., R

s

=5 mlrd. bolsa,  S =10/5 = 2,0 boladı. Demek, jumsalǵan resurs 

birligine  2  birlik  ónim  alınǵan.  Eger  S=1,5  bolsa,  nátiyjelik  páseygen,  eger  S=2,2 

bolsa  ol  artqan  boladı.  Nátiyjelikti  basqasha  esaplasa  da  boladı.  Bunda  resurslardıń 

sarıplanıwı  nátiyje  menen  salıstırıladı,  yaǵnıy   

q

s

M

R



S

payda  boladı.  Bul  nátiyje 

qanday  shıǵınlar  esabınan  alınǵanlıǵın  bildiredi.  Aldıńǵı  mıs alǵa  qaytsaq 

S=5/10=0,5  payda  boladı.  Demek,  bir  birlik  ónim  alıw  ushın  0,5  birlik  resurs 

sarplanǵan.  Bul  ónimniń  resurs  sıyımlılıǵın  kórsetedi.  Eger  S=0,6  bolsa,  nátiyjelik 

páseygen,  kerisinshe  S=0,4  bolsa,  nátiyjelik  artqan  boladı,  sebebi  ónimniń  resurs 

sıyımlılıǵı kemeygen. Bul bolsa kem qárejet jumsap kóp ónim islep shıǵarılǵanlıǵın, 

qárejet hám nátiyjeniń unamlılıǵın bildiredi.  

 Nátiyjelik 

miynet 

ónimdarlıǵınıń 

nátiyjesi 

esaplanadı. 

Resurslar 

sheklengenliginen  jámiyet  óz  mútájligin  qanaatlandırıw  ushı n  miynet  ónimdarlıǵın 

arttırıw  jolınan  baradı.  Miynet  ónimdarlıǵı  miynettiń  nátiyjesin,  miynet  nátiyjeligin 

ańlatadı.