9,10-Ma’ruza. Оtlarda jarayonlarni boshqarish. Reja

9,10-Ma’ruza. ОTlarda jarayonlarni boshqarish.
Reja:

1. 
   Jarayonlarni rejalashtirish
   
2. 
   Rejalashtirish ko’rsatkichlari va algoritmlari.
   

Kalit so’zlar: Jarayon holati, jarayon konteksti, jarayon diskriptori, tizim, operatsion tizim, jarayon, diagramma, jarayonni yaratish, jarayonni tugallatish.


Jarayonlarni rejalashtirish.
Xar gal, chegaralangan resurslar va ularning bir nechta iste’molchilari bilan ish ko’rilganda, masalan, misol uchun mexnat jamoasida maosh fondini taqsimlash deylik, biz mavjud resurslarni iste’molchilar o’rtasida taqsimlash bilan shug’ullanishimizga to’g’ri keladi, yoki boshqacha aytganda resurslardan foydalanishni rejalashtirishimizga to’g’ri keladi. Bunday rejalashtirish aniq qo’yilgan maqsadlarga (ya’ni, masalan, resurslarni taqsimlash xisobicha biz nimaga ega bo’lmoqchimiz) va bu maqsadlarga mos va iste’molchi parametrlariga tayanadigan algoritmlarga ega bo’lishi kerak.
Rejalashtirish darajalari(urovni).
1. Uzoq muddatli. 2. O’rta muddatli. 3. Qisqa muddatli.
YUqorida biz, xisoblash tizimidagi ikki xil rejalashtirish: topshiriqlarni va protsessordan foydalanishni rejalashtirish xaqida so’z yuritgan edik.
Topshiriqlarni rejalashtirish jarayonlarni uzoq muddatga rejalashtirish sifatida foydalaniladi. U, tizimda, uning multidasturlash darajasini, ya’ni bir vaqtning o’zida mavjud bo’lgan jarayonlar sonini aniqlab, jarayonlarni yuzaga kelishiga javob beradi. Agar tizimning multidasturlash darajasi doimiy bo’lib tursa, kompyuterdagi jarayonlar o’rtacha soni o’zgarmaydi, u xolda yangi jarayonlar faqat oldin yuklanganlari tugallangandan keyin paydo bo’ladi. SHuning uchun xam uzoq muddatga rejalashtirish kam ishlatiladi chunki, yangi jarayonlar paydo bo’lishi orasida o’nlab minutlar o’tishi mumkin.
Protsessordan foydalanishni rejalashtirish, jarayonlarni qisqa muddatga rejalashtirish sifatida foydalaniladi. U, masalan, bajariladigan jarayonning kiritish –chiqarish qurilmalari yoki vaqtning ma’lum intervali tugallangandan so’ng amalga oshiriladi. Masalan u, xam qisqa muddatli rejalashtirish 100 millisekundda bir marttadan kam amalga oshirilmaydi.
Ba’zi xisoblash tizimlarida, unumdorlikni oshirish uchun, qisman bajarilayapgan jarayonni operativ xotiradan diskka vaqtincha jo’natish va keyinroq esa uni bajarilishini davom ettirish uchun orqaga qaytarish mumkin. Bunday protsedura raswapping, ya’ni tarjimada “o’tkazish(perekachka)”ni bildirsa xam, tarjimasiz “svoning” termini ishlatiladi. Jarayonlardan qaysisini va qachon diskka va orqaga qayta o’tkazishni, odatda, jarayonlarni rejalashtirishning qo’shimcha darajasi –o’rtacha muddatli rejalashtirish yordamida amalga oshiriladi