[phone] tarkibning doimiylik qonuni

[phone]

TARKIBNING DOIMIYLIK QONUNI
Bu qonunni 1799 -1808-yilda Jozef Prust kashf qilgan. Lekin 1809-yilda ko’pchilik tamonidan e’tirof etilgan (tan olingan)
Ta’rif – har qanday toza modda qayerda va qanday usulda olinishidan qati’y nazar uning sifat va miqdor tarkibi o’zgarmas bo’ladi.

1) C + O2  CO2 O’zbekiston

2) CO + O2  CO2 AQSH

3) CaCO3  CaO + CO2 Xitoy

Sifat tarkib  qanday elementlardan tashkil topganligini ko’rsatadi.
CO₂ – C va O
H₂O – H va O
H₂SO₄ – H, S va O
Miqdor tarkib nechta element atomidan yoki necha foizdan tashkil topganligini ko’rsatadi.
CO₂ – 1 ta C va 2 ta O
H₂O – 2 ta H va 1 ta O
H₂SO₄ – 2 ta H, 1 ta S va 4 ta O


KURNAKOV taklifiga binoan barcha moddalar tuzilishiga ko'ra 2 ga bo'linadi.


1) Molekulyar moddalar – Dalton aniqlaganligi uchun daltonidlar deyiladi.
- tarkibi o'zgarmas moddalar
- molekulyar tuzilishli
- Anorganik moddalar deyarli 5%
- Organik moddalar deyarli 100%
M; metallmaslardan tashkil topgan moddalar… H₂O, CO₂, H₂SO₄, NH₃, CH₄, P₄, S₈, J₂ , natalin…
2) Nomolekulyar moddalar – Bertolle aniqlaganligi uchun bertolidlar deyiladi.
- tarkibi o'zgaruvchan moddalar
- nomolekulyar tuzilishli
- anorganik moddalar 95%
- organik moddalar 0%
M; d-elementlarning binar birikmalari
gidrid, sulfid, oksid, karbid, nitrid, silitsid…
VO = VO_0,8 – VO_1,3
UO₃ = UO_2,5 – U O₃
ZrN = Zr_0,89 – ZrN_0,93
FeS = Fe_1,1 – FeS_1,1