A avloniy nomidagi xalq ta‟limi muammolarini o„rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

“Moviyrang elektr stansiya” topshirig„i misolida PISA topshiriqlarni 
bajarish yuzasidan ko„rsatmalar 
Moviyrang elektr stansiya 
Ushbu animatsiyada chuchuk suvli daryo va okeandan keladigan suv 
qo„shiladigan joyda joylashgan yangi turdagi elektr stansiyasi tasvirlangan. Ushbu 
elektr stansiyasida elektr energiyasi ishlab chiqarish uchun ikkita suv havzasidagi 
tuz konsentratsiyalarining farqi-dan foydalaniladi. Elektr stansiyasida daryoning 
chuchuk suvi nasos yordamida quvur orqali bitta rezervuarga haydaladi. 
Okeanning sho„r suvi nasos yordamida ikkinchi rezervuarga haydaladi. Ushbu 
ikkala rezervuar faqat suv molekulalarini o„tkazadigan membrana bilan ajratilgan. 
O„ng tomondagi “Moviyrang elektr 
stansiya”ga qarang. Savolga javob berish 
uchun bir yoki bir nechta katakchalar ustiga 
bosing.
Elektr stansiyadagi to„rtta joy raqam-

---

Rezervuarlardagi suv molekulalari va erigan tuz bilan nima sodir bo„lishini 
ko„rish uchun kattalashtirib ko„rsatuvchi oyna ustiga bosing. Jumlani tugallash 
uchun ochiluvchi mennyulardan tanlang. 
Daryo suvida tuzning konsentratsiyasi past.
Molekulalar membrana orqali o„tishi tufayli chuchuk suvli rezervuarda 
tuzning konsentratsiyasi 
 
sho„r suvli rezervuarda esa tuzning konsentratsiyasi  
Bu topshiriqda o„quvchilar tanlang tugmachasini bosib to„g„ri javobni tanlab 
belgirashlari mumkin. 
Issiq havoda yugurish 
Uzoq masofaga yugurish davomida tana harorati ko„tariladi va terlash 
yuzaga keladi. Agar sportchilar terlash orqali yo„qotilgan suvning o„rnini qoplash 
uchun yetarlicha suv ichishmasa, ularning tanasi suvsizlanishi mumkin.
Tana massasiga nisbatan 2% va undan ko„proq suv yo„qotilishi suvsizlanish 
holati deb baholanadi. Ushbu foiz suv yo„qotilishini o„lchaydigan quyida 
ko„rsatilgan asbobda belgilangan. Agar tana harorati 400C va undan yuqoriroq 
ko„tarilsa, sportchilar issiq urushi deb ataladigan hayot uchun xavfli holatni 
boshdan kechirishlari mumkin. Bunday harorat quyida ko„rsatilgan tana haroratini 
o„lchaydigan termometrda belgilangan. 
Tanlang
∇
Tanlang
∇

---

---

To„g„ri javob: yuguruvchining salomatligiga suvsizlanish xavf soladi, bu 
haqda suv yo„qotilishi dalolat beradi. 
CS623Q03 savolga to„g„ri javob: havo namligi 60% bo„lganda, havo 
harorati ko„tarilsa, ajralgan ter hajmi ortadi. CS623Q04 savolga javob berish uchun 
yuqori haroratda ter ajralishining ortishi tana haroratini pasaytiradigan mexanizm 
ekanini tushuntirish kerak.

---

Havo harorati 40 daraja, havoning namlik darajasi 50% dan past va undan 
yugori bo„lganda, hatto suv ichganda ham yugurish xavfli bo„lishi mumkin.
Ushbu javobni tasdiqlash uchun jadvalning birinchi qatori (havo harorati 40 
darajada 40% namlik va “Suv ichish”ni “Ha”) hamda ikkinchi qatori (havo harorati 
40 darajada 60% namlik va “Suv ichish”ni “Ha”) ni belgilash zarur. Izohda ushbu 
sportchi havo harorati 40 daraja, havo namligi 40% va 60% bo„lganda, suv ichsa 
hamki, issiq urishidan azaiyat chekishi ifodalangan bo„lishi kerak; xuddi o„shanday 
sharoitlarda namlik 50% bo„lganda ham issiq urishi xavfi mavjud.