A avloniy nomidagi xalq ta‟limi muammolarini o„rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

Tashqi kuchlar ta‟sirida jismlarning harakati 
1.Jarayonni anglab tushunib olib tasavvurda shakllantirish va chizmasini 
chizib olish 
2. Kuchlarni belgilab olish 
3. Harakatni koordinatalar sistemasiga joylashtirish 

---

4. Kuchlarni teng ta’sir etuvchisini aniqlab olish 
𝒎𝒂
= 𝑭
𝒐𝒈
+ 𝑵
+ 𝑭
𝒊𝒔𝒉𝒒
 
𝑭
= 𝒎𝒂
 
𝑭
= 𝟎
 
𝒎𝒂
= 𝑭
𝒐𝒈
+ 𝑵
+ 𝑭
𝒊𝒔𝒉𝒒
+ 𝑭
𝒕
 
1) 
2) 
𝒔𝒊𝒏𝜶 =
𝑭
𝒙
𝑭
𝒐𝒈′
 
𝑭
𝒚
= 𝑭
𝒐𝒈′
𝒄𝒐𝒔𝜶 
𝒎𝐚 = 𝑭
𝒕
− 𝝁𝒎𝒈 
𝒎𝒂
= 𝑭
𝒐𝒈
+ 𝑵
+ 𝑭
𝒊𝒔𝒉𝒒
+ 𝑭
𝒕
 
𝒎𝒂
= 𝑭
𝒐𝒈
+ 𝑵
+ 𝑭
𝒊𝒔𝒉𝒒
 
2
) 
𝐍 = 𝒎𝒈 
= > 
5.Kuchlarni x va y o‟qlardagi proyeksiyasini aniqlash 

---

Topshiriqlar. 
𝑭
𝒙
= 𝑭
𝒐𝒈′
𝒔𝒊𝒏𝜶 
𝒎𝐚 = 𝒎𝒈𝒔𝒊𝒏𝜶 − 𝝁𝑵 
𝒄𝒐𝒔𝜶 =
𝑭
𝒚
𝑭
𝒐𝒈′
𝑭
𝒚
= 𝑭
𝒐𝒈′
𝒄𝒐𝒔𝜶
𝟎 = 𝐍 − 𝒎𝒈𝒄𝒐𝒔𝜶
= > 
𝒎𝐚 = 𝒎𝒈𝒔𝒊𝒏𝜶 − 𝝁𝑵 
N
= 𝒎𝒈𝒄𝒐𝒔𝜶 
𝒎𝐚 = 𝒎𝒈𝒔𝒊𝒏𝜶 − 𝝁𝒎𝒈𝒄𝒐𝒔𝜶 
𝒎𝐚 = 𝑭
𝒕
− 𝝁𝒎𝒈 
1
) 
2
) 

---

1. Agar tabiatda kuchlar bo’lmaganda qanday hodisalar ro’y berishi mumkin 
edi, bir o’ylab ko’ringchi? 
2. Kosmik kema yer sathidan qancha masofaga uzoqlashganda uning yerga 
tortilish kuchi yer sirtidagiga qaraganda yuz marta kichik bo’lib qoladi?
3. Jism 80 m balandlikdan erkin tushdi. Tushishning oxirgi sekundida uning 
ko’chishi qanday?
4. Massasi 10 t bo’lgan troleybus joyidan qo’g’alib 50 m masofada 10m/s 
tezlikka erishdi. Agar tortish kuchi 14 kN ga teng bo’lsa, qarshilik 
koyefitsiyentini toping?