\а Ьо‘1д‘и8 редадод1агда о‘цйШ$Ь1тпд пагапу-атаЬу аЬат уаН Ғакайу ГаГаккиг Гага уон ьовцкЬВап

Тетипу1аг 8п1о1а81 Па^п. О‘хЬек Па^кТсЬШк ТапхШа Тетипукг Па^п йа^аТ о‘/Ьек ха^ тайашуайдадта ета8 Пт-йап ^а йакайу йкг ТапхШа Ьат ЬиТип Магкаау О8^уо иуд‘ош8Ь Па^пда а8о8 8о1дап Тага^^^уоТ Па^п Ьо‘1Ш. Тетиг ^а Тетипукг Па^пПа иуд‘ош8Ь Пауптпд 1кктсЬ1 Ьо8Ц1сЬ1 ЬозЬ1апШ. Ви Пт-йап ^а тайашуаТптд ди11аЬ-уа8Ьпадап Ьо8Ц1сЬ1 Ьо‘1Ш. Атт Тетиг 1336 уН 9 аргеШа Ке8Ь, Ьохтд! (8ЬаЬп8аЬх) уПоуайтпд Хо‘]а 11д‘ог ц^8Ь1од‘Ша Пипуода ке1дап. Штд оТа8^ аппг МиЬаттаП Тагад‘ау Ьаг1о8 и1и8^да тап8иЬ ЬеккШап, ЬаЬоШг ^апдсШ, и1атоуи Йиха1ода ^х1о8тапП, Пт аЬПда Ьот^у ^а ^^Ьйуо^тапП к18Ш Ьо‘1дап.
Атк Тетигптд уо^ЬПд^ ЬадШа та’1итоТ1аг кат исЬга^а-Па, аупт тапЬа1агда сртадапск, и оо8Ь11д1Ьа хаТ-^аоос! сЬ1с|аг1Ь, о‘х сктптпд ТШШуоТ, птотсод йа1ак^уоТ, те’тогсЬШк ^а Тап\ Пт1апш о‘гдапдап. Атк Тетиг ЬПап 8иЬЬаТ1а8Ь^8Ь ^Ьагайда тиуа88аг Ьо‘1дап Ьиуик агаЬ Гау1а8ий 1Ьп Ха1с1ип |аЬопд!г 1игк, агаЬ, Шг8 ха1с|1ап 1аг1х1п1, с11п1у, Пипуоу1у уа ГаАаПу ЬШт1агптд тигаккаЬ ^ШаЙапдасЬа уахзШ о‘х1а8Ьйгдашш 1а’кШ1ауШ.
Ат1г Тетиг з^уозаТ тауЬошда кггГЬ ке1дап рауТЬа, Мо^агоиппаЬг то‘д‘и11аг ^зЬГЬдоШ оШЬа Ьо‘НЬ, СЬтдкхоп уа ВоШхоп ЬозШ оТдап зЬаЬаг уа д^8Ь1оц1аг уаугопада ау1апдап, 8иу тзЬооЙап Ьих1Ь 1а8Ь1апдап уок! ^зЬда уагосрх Ьо1да ке111п1дап, СЬтдтхоп МооагоиппаЬгт о‘хттд 1кктсЬ1 о‘д‘Н СШд‘а1оухопда 8иуигд‘о1 зШайЬа т’от цЬдап еШ.
Ат1г Тетигпшд Ьауой оа ЬаоЬуайЬа ^кк с1а\т уа^^о1 ко‘хда 1азЬ1апаШ. ВктсШ с1а\т! (1360-1385) Мо^агоиппаЬгш то‘д‘и1 хопЬдМап охоЬ дШЬ, уадопа тагкахкзЬдап с1а\'1а1 ШШЬ, о‘хаго ишзЬ1агда ЬагЬат ЬепзЬ. ТкктсШ с1а\т! (1386-1405) еза 1кк1 уННк, исЬ уННк, ЬезЬ у!111к, ЬеЬ а1а1иосЬ1 ЬозЬца тат1ака11агда уип8111ап Ь11ап хагак1ег1апас11.
1360-уШаМап ЬозЬ1аЬ Ат1г Тетиг Мо^агоиппаЬгйад^ 1сЬк1 тхо, ишзЬкШа ^зЬйгок е1а ЬозЬ1аШ оа Мо‘д‘иЬз1оп ЬиктЬоп Тид‘1иц Тетигхоп, ишпд о‘д‘Н 11уозхо\]ада цагзШ кигаШ1агс1ап 8о‘пд, Ат1г Ни8ауп и811с1ап д‘а1аЬа дохопдасЬ, 1370 у!1с1а МоуагоиппаЬг Гахйшпд Ьад^ц^у 8оШЬ Ьо‘1Ш оа 8атагцапЬш Ьок1т1уа1 роуГахй еШЬ Ье1§11аШ.
Ат1г Тетиг 1ах1да оШгдасЬ, СШд‘а!оу Шизшшд ЬагсЬа ег1апда о‘аш уоп8 СеЬ ЬПШ оа 81гс1агуотпд с|иу! Ьаухамс1ад1 уеНагт, ТозЬкеп! у!1оуа11п1, Ғагд‘опа уоШумш, Хогахтт о‘х ЬиктгопЬд! о811да к!п1с11. Ха1цас1а, МооагоиппаЬг уа ХигозопПа \'1пк тагкахктЬдап с1а\'1а1 пи|ис1да ке1Ш. 8оЬ1Ьс|1гоп зо‘пдд^ уШаШа Егоп, 1гоц, /акаокахе тат1ака!1ап, НтШйоп, ОШп О‘Ша оа ТигШуа ЬПап Ьо‘1дап ^апдШШа д‘оНЬ сШ^Ш, заЬапа! ЬиПиШш 8ЬагцПа ХЬоу сктопда с|ас!аг, О-‘агЬПа — О‘На ¥ег Пепдтда, ^апиЬПа еза НтШзШп
сЬедага1апда дасСаг кепдау11гН1.
Тетиг ГаоЬуайПа тиаууап з^уоз^у уо‘1 — тауСа ГеоСа1 ЬиктгопПдШ^ ШдайзЬ, тиШт ха1даго кагуоп уо‘11аг1с1а и81ип11к с|111Ь 1игдап О111п О‘гс1а, Егоп уа ЬоШда тат1ака11агп!пд гас|оЬа11п1 уепд!Ь, МоеагоиппаЬгтпд муому-1с|118ос11у с|и\'уа11т 1а’тт1ау о1ас11дап тагкаШазЬдап с!ао1а1 ЬазЬкН уейзЬ еШ. Ат1г Тетиг аооакпиЬог тат1акаШа с!ао1а1 Патт! тсМаЬкаткшЬ, Ьо811с|ап811с1ад1 1аг11Ь-1п11хот, допипсЬШкп! кисЬауЬпШ, 8апс1о-8о11с|, ЬипагтапскЬШкт кепдауТп^Ьда 1ткоп1уа1 уагаШЬ, 8о11с|1агп1 1аг11Ьда 8оШЬ, тат1ака1 Штоуазт! 1а’тт1а8Ь уо‘1Ша доТЬШШпд диШаПш озЬШзЬ каЬПагда ка11а еШЬог ЬегШ.
Тетиг ГапхсЬПаг 1а8\'1псЬа, О‘г1а азгпшд аЬоцН с!ао1а1 оа ЬагШу агЬоЬ1апдап Ьо‘НЬ, Хеугора оПт1ап о‘х азаНапда ипшд 8а1Му 1отоп1ап ЬПап Шгда тиШт ГахПаЙапш Ьат 1а’кШ1аЬ о‘!дап1аг. Хешт оПт^ Ғ. 8Ь1о88ег о‘хШт§ <НаЬоп 1апх1» (III-!от) а^апйа: «Вахйуог ]апдсЬд |аЬопд1г, иход 8ЬагдПа допип^Ьипо^ Ьо‘Н8Ь ЬПап Шгда о‘/1с1а, О^^уоПа кат исЬгауШдап Гакйк ^а 8!га!ед^к ЬШт1агш ПМа1аШ», ПеЬ уо/8а, аЬоцН пет^8 оЬт^ ^а 1апх8Ьипо8^ М.^еЬеп «Тетиг о‘х Пи8Ьтап1апда ш^ЬаШп ]иПа ЬегаЬт еШ, 1екш 8агкаШаЬк, Па^1а!ш Ьо8ЬцаЙ8Ь ^а цопипсЬШк 8оЬа8ка Ьиуик 1а1ап!да еда еШ», ПеЬ 1а’пЙауШ. 8Ьип1пдс1ек, «Тихик! Т1тиг» — «Тетиг 1ихик1аг1»с1а Ьат Тешшгтпд |ат1уа1да, 1|11то1у- з^уоз^у Ьауо!да ^агазЬд ЬШазЬдап ^иШаШ ГеоСа1 Са^1а!пшд з^уоз^у ^а ах1о^^у до1Па1ап Ьа^Ша дар ЬогаШ.
«Тетиг 1ихик1аг1»с1а Ьау1а1 11х1т1, с!а\'1а1с1ад 1 1иг11 1ауо/1т1агп1пд оа/Ш-ш, ипс1ад! 1иг11 1оШа1аг ^а и1агда типо^аЬа!, Па^1а!ш Ьо^Ьдап^Ьда а8о8 Ьо‘1дап доШа1аг, до‘8Ьш1агпшд ШаШЬд 1аг11Ь1, ит ЬсшЬдап^Ь, 1а’т1п1а8Ь, гад‘Ьа11ап11п811, с|о‘8111п 1иг1аг1п1пд 1и1дап о‘гп! уа о‘хаго типо^аЬай каШ таза1а1аг Ьауоп еШаШ. ^а^1а! 18Ь1апт Ьаг с1о1т ^81от ^а зЬапа! Ьикт1ап а^о^Ша оНЬ ЬоШдапЬд^ ЬЬг песЬа Ьог 1а’к1ШапаШ. Аипг Тетиг «Тетиг Тихик1ап» епд поуоЬ та’па^^у тего^Шг. и о‘г1а а8г 8Ьаг^шшд ЬагсЬа ^опип до1Па1ал ЬИНдап та’па^^у, цПто^у^уо^^у, Ьи^и^^у а^агШг. Тетиг Ьи а^аШа о‘х тего8хо‘г1апда Мг ЬиШп 8аЬапа! ЬПап Шгда ип 8а^1аЬ доНзЬптд уо‘11апт Ьат уохШ ^о1Шгдап. и^ЬЬи кПоЬ тоШуайПа ^апПау ^ШЬ аПо1аШ, Гаго^оп Па^1а! дип^Ь уо‘11аШ, ипшд 8^уо8^у, Ьи^и^^у, ^^ШоШу а8о81ап Ьауоп еТНдап: «АПо1а1 ^а ш8оГ ЬПап Тапдппшд уага!дап ЬапПа1апт о‘хт1с1ап гох^ е!Шт. СипоЬкогда Ьат, ЬедипоЬда Ьат гаЬт-8ЬаГда! ЬПап, Ьа^^ошуа! уиха^Шап Ьикт сШдагШт. Хауг-еЬ8оп ^8Ь1апт ЬПап оПат1агптд ко‘пд1Мап ^оу о1Шт»²³ - ПеуПаШ «Тихик» 1аШа.
«Тетиг Шхик1ап» дап та’1ит Ьо‘1аШШ Ат1г Тетиг тагкахкзЬдап с1а\'1а11с1а допип- ^оНа1аг азозМа о‘2-о‘аш Ьо^Ь^агиусШ 11х1т 1а8Ьк11 ейзЬда Ьагака! ^Идап: «8а11апайт тайаЬа8^т ^опип-^оНа1аг азозНа зЬипПау 8ад1аШтк1, заЬапайт 18Ь1апда ага1авЬ1Ь, /1уоп еТкаазЬда ЬесЬ Мг Итзатпд дигЬ! еТтаз еШ»²⁴.
Ат1г Тетиг с1ао1а1с1а аПо1а1 {атоуШаптпд изШп ЬоШвЬШа Ьаг ^зЬПап одоЬЬк уа кЬИ ТагйЬда ЬизЬуог типозаЬаШа Ьо‘НзЬ кайа го1 о‘упазШш уахзШ ШзЬипдап, ишпд «охтЬтЬа:- «ТигЬ П1ап11ака11агс1ад1 8аШ1аг уа с|ох1у1агда 8Ьапа1тпд азоз^у 1а1аЬ1ап с|апс1ау Ьа^агПауоЬдапйд^ хизизМа тепда хаЬаг ^ШЬ ШпзЬш ЬиуигШт. 8Ьипда о^хзЬазЬ Ьаг е1 уа Ьаг зЬаЬаМа 8^роЬ уа га!уа1 огазНа игГ-оПаПагда оМ ]ап]аШ ^зЬ1аг Ьа^Ша тепда та’1ито1 ЬепЬ Шг8т СеЬ аПо1а! аттт 1аут1аШт»²⁵.
«()1х1с|, Ьи 1а8оШ£т1 уоИ допитут! - ЬПтаШт, «Тетиг Шхик1ап» Ьат, О‘Па О8^уо хатшШа уагаШдап ко‘рдша а^оуШ а8аг1аг 8шдап аууа1 о‘хда уш!1агПа, хи8и8ап У'е\торас1а 8ЬиЬга! 1орШ», - СеЬ уохаШ Во‘пооу АЬтедо^²⁶. Випда 8аЬаЬ ЬаЬНук!, а8агс1а с1а\'1а1 Штшш уа Ьо8Ьс|аг1118Ь1да оН таЧитоНагпшд тикаттаШдМа еШ.
«ВагсЬа ^8Ь1агйа,— Педап еШ Ат1г Тетиг,— Ьи 18Ь1аг дтт о‘1ка ха^да 1аа11ид11 Ьо‘1та8ш, ЬоИт1агпшд аПо1а1 ЬотошПа цаШц Шп8Й1апда Ьиушц ЬегПдап. да8Й8Йоцйкт Шдай^Ь тас|8ас11с1а Ьо8Ьрапа1аг 1а8Ьк11 с|11с111пк1, кат-Ьад‘а11аг ШагсСап пакада оПЬ 1игагсС11аг». ВипПап Ьа^Ьцап, Тетитшд 8оНц1аг ЬацНад^ цоШа8^ ^ийа тиШт аЬапттПда едаШг. Тетиг уохаШ: «:8оП^Паг у^дП^ЬПа \ак|т одПг аЬуо1да 8оЙ8ЬПап уоИ о‘1каш ^а^МЬо^йкка Ш8Ь1пЬ до‘у^8ЬПап еЬйуо! Ьо‘Н^Ь хагиг. №дакд ха1цш \опауа\топ кШ^Ь с1а\'1а1 хахша^шшд катЬад‘а11а8Ш8Шда оНЬ ке1аШ, хахшапшд Ьес]и\'та1Ьд1 ЬагШу кисЬ1атшд 1аг^о^1аш8Мда, Ьи е8а, о‘х па\'Ьа11с1а Ьокт^уаШшд кисЬ8Н1аш8Шда 8аЬаЬ Ьо‘1аШ...»
Таг1\1у тапЬа1атшд дпуоЬЬк Ьеп8Ь1сЬа, У1о\'агоиппаЬгс1а то‘д‘и11агп1пд дапуЬ 140 уПйк ЬиктгопПк с1а\т1с1а ШгопЬа Ьат ко‘хда ко‘ппагй ципШЬ уоИ 8иу т^ЬооЙап ти|ис1да ке1тадап. Ат1г Тетигпшд 1а8ЙаЬЬи8^ ЬПап 1365 уННа ()аг8Ь1, 1370 уППа 8атаг^апП, 1380 уППа е8а Ке^Ьпшд аНой дауЪаПап тийоГаа Пеуог1ап ЬПап о‘га1дап. 8ЬипшдСек, \а1д
ГаготопЬд^уи, тат1ака1 оЬойопсЬШд^ уоПМа 8иу отЬог1ап, 1о‘д‘оп1аг цип^Ьда, апц1аг даИ^Ьда, уапд! уег1агш о‘х1а8ЬПп8Ьда а1оЬМа еШЬог ЬегПдап. Мат1ака1пшд ^д-й^оШу аЬуоПт ко‘1ап811с1а ^аускштд аЬат^уай Ьец^уо8 екапйдш^ Ш^Ьипдап ЬиктСог ЬохоНаг, га81а1аг уа Пт1аг, 1иг11-1итап и81ахопа1аг Ьагро е11Ь, \ак| ЬипагтапскЬШк 8ап’а11т 1агас|с|1у е111гдап.8оЬ1с| 8оое11аг таккипт!, рго1е1аг с1ипуос|ага8Ь1 ЬиктгопИк с|11дап 8Ьаго11с1а Тетиг 1ао11уа11да ш^ЬаЬап 8аГШу типо^аЬаШа Ьо‘1шШ, о‘8Ьа с1а\т аПаШуоЙапПа Ьаг с1о1т дога1ашЬ кейпШ. 1.еТт таккиппау 1о‘8^ц, 1ад^ц1а8Ь1агда цагатау Тетиг ЬацМа о‘/Ьек оПт1ап оЬ’ек!гу Йкг1агш ЬйШгШ1аг. 1968 уШ акаскппк ТМ.Мо‘тшо^пшд «Ат1г Тетитшд О‘г1а О8^уо 1ап\Ша 1и1дап о‘гш ^а гой» П8о1а8шшд па8Ьг еНШШ тиШт ^оцеа Ьо‘1Ш. К^8о1а Тетиг 8Ьа\8^да Ьйуод1атай дага^Магда датЬ! уохПдап Пт^у а8аг ^ШайСад^ Са8ЙаЬк1 ипт8Й еШ. ()‘хЬек181опптд ти81ад1111кка еп^Ьио!, е^к! та!кига 81с|и\'1с1ап сдПик^Ь, 1аг1\1т1хда 1о‘д‘г1 типо^аЬаШа ЬоШ^Ь 1ткошп1 уагаМЙ 8о‘пдд^ уШагПа АтЬ Тетиг ^а ипшд Паупш о‘гдаш8Ьда ЬадШЬЬшдап срПог тапЬа1аг, к!1оЬ1аг, |ип11ас1ап, Во‘г1Ьоу Ахтесктттд Ат1г Тетиг ЬадШад^ кайа готап-\гошка8^ па8Ьг ей1Ш. О‘хЬек^81ап Ргеайепйпшд кагтош ЬПап 1996 уН — Атй Тетиг уШ ПеЬ е’1оп еНН^Ш ^а Ьи 8апа ^аЬоп т^цуо^Ша ш8Ьоп1ат8Ь1 Атй Тетиг пот^ од1ашЬ, о‘/Ьек ха^да Ьи(ип1ау дауЪдашда уогдш ПаШШг.