Reja: Agrar korxonalarining olinadigan daromadlari

Mavzu: Agrar korxonalarning asosiy faoliyatidan olinadigan daromadlar

Reja:

1. 
   Agrar korxonalarining olinadigan daromadlari
   
2. 
   Sof daromad yangidan yaratilgan qiymati
   
3. 
   Moliyaviy hisobotda aks ettirilgan faoliyati
   

Agrar korxonalar faoliyatining daromadlari va moliyaviy

natijalari
Marnlakatimiz agrar sektorida iqtisodiy islohotIarni
chuqurlashtirish nafaqat ishlab chiqarish vositalari, yerdan уа suvdan
foydalanish sarnaradorligini oshirish, xo'jalik yuritishning yangi
tashkiliy-huquqiy shakllarini (dehqon, fenner xo'jalik1ari, agrofumalar,
МТР, SПJ уа. Ь.) barpo etish, Ьаlki ularning daromadlarini ko'paytirish
bo'yicha iqtisodiy usullarni takomillashtirishni Ьаm nazarda tutadi.
Lekin yangidan Ьarpo etilgan agrar tuzilmalarning ko'pchiligida
o'z aylanma mabIag'larining yetishmasligi, ustav kapitalining to'liq
shakllanmaganligi, moddiy-texnika bazasining jismonan уа ma'naviy
eskirganligi, debitor уа kreditor qarzlaлiiпg oshib borishi sababIi, ularda
oddiy takror ishlab chiqarishni ta'minlash исЬun Ьат mabIag'larning
yetishrnaslik holatlari mavjud.
Prezidentimiz Shavka M ta'biri bilan aytganda (c .. bir fermer
majburiyatini bajarib о 'z daromadidan orttirib, maktab уою bog 'cha
quryapti, Ьа 'zijermerZar esa zimmasiga oZgan shartnoma rejasini ham
bajarmayapti» 1.
Qishloq xo'jalik korxonalarini qo'lIab-quvvаtJаsh uсhun katta
moliyaviy mabIag' zarur bo'lib, ulami hozirgi vaqtda to'liq ta'min1ash
imkoniyatiga ega emas. Hatto moliyaviy yordam miqdori oshganida
Ьат, Ьи xo'jalikning rentabel1igi o'z-o'zidan oshishiga olib kelmaydi,
Shuning исЬun agrar sektorni davlat tomonidan qo'lIab-quvvаtlаsh bilan
bir qatorda korxonalarda moliyaviy resurslardan foydalan.ish,
daromadlarni shakllantirish уа ulardвn foydalanishning ichk.i
moliyaviy-iqtisodiy mexanizmini takomillashtirish zarur.
Darhaqiqat, qish10q xo'jalik korxonalari faoliyatining moliyaviy
natijalari olgan daromadlariga bevosita bog'liq. Zamonaviy iqtisodiy
ada biyotlarda «daromad» atamasi quyidagilami tavsiflash исЬип
ishlatiladi: qandaydir ishlab chiqarish natijasida olingan pul boshqa
qiymatliklar; moliyaxo'jalik faoliyatining natijalari; aksiyadorlarga
to'lanadigan diYidendlar Уа dizlar; kapitalni ko'paytirishga tib
keladigan iqtisodiy naf Уа Ь.
Qo'Hanilish maqsadi Уа sohalariga qarab, yuqorida sanab o'tilgan
barcha tushunchalar ishlatilishi mumk.in. Korxonalaming daromadlariga
umumiqtisodiyot, moliya Уа hisob nuqtayi nazaridan qaralishi
mumkin(S.I-гаsm).
Qishloq xo'jalik korxonalarining faoliyati moddiy ishlab chiqarish
tarmog'ining subyekti sifatida Ьаг xil turdagi qishloq xo'jalik шзhsulotlarining
ishlab chiqarish Ьашdз har xil ish Уа xizmatlar bajarish
bilan bog'liq. Ishlab chiqarilgan mahsulot, bajarilgan ish Уа ko'rsatilgan
xizmatlarning uшumiу qiymati Ya/pi тahsu/ot qiymatini tashk.il etadi. U
iste'mol qilingan asosiy yositalar, xomashyo, yoqilg'i, o'g'itlar kabi
ishlab chiqarish yositalarining tayyor mahsulotga o'tk.azilgan qiymatini
Уа yangidan yaratilgan qiymatni Ьат o'z ichiga oladi.
Umumiqtisodiyot nuqtayi nazaridan yangidan yaratilgan
qiymatning puldagi ifodasi korxonaning asosiy (operatsion) faoliyatidan
olingan yalpi daromadni tashkil etadi. У alpi daromad birlamchi taqsimot
natijasida хоdiшlarning ish haqi shaklidagi dзrоташ уа korxonaning sof
daromadiga bo'linadi.
179
Sof daromad yangidan yaratilgan qiymatning pul shaklidagi
ko'rinishi bo'lib, korxonaning Уа daYlatning moliyaYiy resurslarin.i
shakllantirish manbayi Ьо'НЬ hisoblanadi. Moliya nuqtayi nazaridan
qiymatning faqat shu qismigina xo'jalik yurituychi subyekt tomonidan
asosiy faoliyatdan olingan umumiy daromadni tashkil etadi. Davlatning
moliyayiy resшslarini tashkil etadigan daromad har xi1 darajadagi
budjetlarga tushadigan soliq to'loylari Уа yig'imlar, budjetdan tashqari
fondlarga to'lanadigan to'loYlar shaklida namoyon bo'ladi. Sof
daromadning qolgan qismi korxonaning asosiy faoliyatidan olingan
уakuniу daromad bo'lib, uning tasarrufida qoladi уа o'z-o'zini mablag'
bilan ta'minlash Уа moddiy rag'batlantirish manbasi bo'lib hisoblanadi.
Buxgalteriya hisobi nuqtayi пazзridan esa sof daromadning alohida
soliq turlarini уа fondlarga ajratmalarni to'lash uchun mo'ljallangan
qismi korxona mahsulot(ish уа x.izmat)larining tannarxini shakllantiradi.
Qishloq xo'jalik korxonalarida yaratilgan mahsulotlarning ma'lum
bir qismi sotilmasdan, ichki xo'jalik ehtiyojlari uchun ishlatilishi bois,
moliya nuqtayi nazaridan, yaratilgan hamda soti1gan yalpi уа sof
daromadga Ьо' linadi.