A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov neft va gaz qazib olish texnologiyalari

7.7. Quduqlarga optimal rejim tanlash

Quduqlar ishining texnologik rejimi ulardan olinadigan mahsulot miqdorining normasini belgilab beradi. Quduqning tadqiqot natijalari texnologik rejim tuzish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Shuning uchun ham har bir quduqda muntazam tadqiqot ishlari olib borilishi kerak.
Quduqning maksimal (potensial) imkoniyati bo‘yicha mahsulot miqdorini belgilash mumkin emas. Chunki bu xolda qatlam energiyasi norasional sarflanishi, neft zaxirasining to‘la ishlatilmasligi, qatlam emirilishi va tizma siqilishi hollari yuz berishi mumkin.
Shu sabab har bir quduq uchun o‘zining oqilona ishlatilish sharoitini ta‘minlaydigan mahsulot miqdori me‘yori belgilanadi.
Me‘yorni belgilashda quduqlar ikki guruhga bo‘linadi:

1. 
   cheklanmagan mahsulot miqdori bilan;
   
2. 
   cheklangan mahsulot miqdori bilan.
   

Birinchi guruhga kam mahsulotli, dinamik sathi past bo‘lgan va past bosimli quduqlar kiradi. Bu quduqlardan olinadigan mahsulot miqdori mavjud uskunalarning maksimal imkoniyati va potensial miqdori orqali belgilanadi.
Ikkinchi guruhdagi quduqlarning miqdorini bir necha sabablarga ko‘ra cheklashga to‘g‘ri keladi. Uyumning chekka suvlari faol sharoitda qatlam bosimi to‘yinganlik bosimidan yuqori bo‘lsa, suyuqlikdan gaz ajralib chiqishini oldini olish maqsadida mahsulot miqdori cheklanadi. Bunda tub bosimi to‘yinish bosimiga teng yoki undan 20-25% past holda belgilanadi.
Cheklanishning boshqa sabablari sifatida qatlam suvining quduq tubiga ko‘tarilishini oldini olish, gaz do‘ppisining bir me‘yorda kengayishini ta‘minlash, qatlamdan qum va mexanik zarrachalar olib chiqilishinining oldini olish, yo‘ldosh suv miqdorini kamaytirish va boshqalar xizmat qiladi.
Ba‘zan quduqning mahsulot miqdori texnikaviy sabablarga ko‘ra cheklanadi. Masalan past bosimli chuqur quduqlarda dinamik satxning pasayishi mustahkamlovchi quvurning siqilib kolishidan saqlash uchun ham mahsulot miqdori cheklanadi.
Gaz quduqlarida mahsulot miqdori suv ko‘tarilishining oldini olish va gaz oqimida qum chiqishini cheklash shartlari bilan belgilanadi. Debiti katta gaz quduqlarda me‘yor quduq diametriga qarab belgilanadi.