A isayev, G. Anvarjonova, N. Shokirov
To‘rg‘ay botig‘i qaysi tog‘lar orasida joylashgan?
Download 0.73 Mb. Pdf ko'rish
|
87ortaosiyovaozbtabgeografiyasipdf
- Bu sahifa navigatsiya:
- 8. Pomir tog‘ida qaysi muzlik joylashgan
- Quyosh radiatsiyasi
- to‘g‘ri radiatsiya
- tarqoq radiatsiya
- termik depressiya
|
6. To‘rg‘ay botig‘i qaysi tog‘lar orasida joylashgan?
A) Mug‘ojar va Ulutov B) Mug‘ojar va Oloy C) Ulutov va Chotqol D) Chirchiq va Piskom 7. G‘alaba cho‘qqisining balandligi necha m ni tashkil qiladi? A) 7349 m B) 7934 m C) 7439 m D) 7435 m 8. Pomir tog‘ida qaysi muzlik joylashgan? A) Xabbort B) Pomir C) Fedchenko D) Hindukush 9. Tyanshan tog‘ tizmasi nechta qismga bo‘linadi? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 10. Pomir tog‘ining eng baland cho‘qqisi hisoblangan Somoniy cho‘qqisining balandligi qancha? A) 7439 m B) 7495 m C) 3309 m D) 7340 m IV-bob. O‘rta Osiyo iqlimi Quyoshning yer yuziga tushadigan nur energiyasi va issiqligi - Quyosh radiatsiyasi deb ataladi. O‘rta Osiyo hududining shimoliy va janubiy qismlari o‘rtasidagi kunning uzoqligidagi eng katta farq yozgi va qishki Quyosh turish kunlariga to‘g‘ri keladi. Dekabr oyi oxirida o‘lkaning chekka janubiy qismlarida kun shimolga nisbaran 1 soat-u 10 minut uzun, iyun oyining oxirida esa aksincha, 1 soat-u 50 minutga yaqin qisqa bo‘ladi. Quyoshdan yer betiga bevosita yetib kelgan radiatsiya - to‘g‘ri radiatsiya deyiladi . Lekin Quyoshdan keladigan energiyaning hammasi ham yer betiga yetib kelmaydi. Uning 20 foizga yaqini yer yuziga tushmay, havo qobig‘idan yana fazoga qaytib ketadi. Quyosh nurlarining bir qismini havodagi suv bug‘lari, changlar, shuningdek, bulutlar yutadi va tarqatib yuboradi. Natijada atmosferada tarqoq radiatsiya vujudga keladi. Yer yuzasiga tushadigan tarqoq radiatsiya bilan to‘g‘ri radiatsiya birgalikda yalpi radiatsiya deb ataladi. 23 O‘rta Osiyo iqlimining shakllanishida arktika, mo‘tadil va tropik havo massalari juda faol ishtirok etadi. G‘arbdan keladigan iliq va sernam havo massalari Atlantika okeani, O‘rta dengiz va Qora dengiz ustida tarkib topganligidan ancha yog‘in keltiradi. O‘rta Osiyo hududiga shimoli–g‘arb yoki shimoldan Arktika va mo‘tadil kengliklarning sovuq havo massalari kirib kelganda, harorat -10, -20 0 C gacha pasayadi. Qish oylarida g‘arbiy havo oqimi kuchli bo‘lsa, ob-havo nisbatan iliq va sernam bo‘ladi. Aksincha, sovuq shamollar esganda, ob-havo juda beqaror, ko‘pincha o‘ta sovuq va yog‘inli bo‘ladi. O‘lkada uzoq vaqt davom etadigan yoz oylarida ayniqsa, havo juda isib, mahalliy Turon kontinental tropik havosi tarkib topadi. O‘rta Osiyo tekislik qismida yoz oylarida havo bosimi pasayadi, ya’ni termik depressiya vujudga keladi. Tog‘larda qish uzoq, yoz esa qisqaroq bo‘ladi. Download 0.73 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|