2.
|
I. Fanning mazmuni - Mazkur tanlov fani maktabgacha ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha ta'lim olayotgan bakalavriat yo‘nalishi talabalari uchun mo‘ljallangan, bo‘lib, talabalarni tom ma’noda adabiy nutq malakalari bilan qurollantirish maqsadini ko‘zlaydi. Shuningdek, fan nutqning asosiy kommunikativ sifatlari (to‘g’rilik, aniqlik, mantiqiylik, soflik va h.k.), tarbiyachi nutqiga qo‘yiladigan asosiy talablar haqida ma’lumot berishni ko‘zda tutadi
Fanni o`qitishning maqsadi - bo‘lajak oliy ma’lumotli mutaxassislarga madaniy nutq haqida to‘la tasavvur berish ularda adabiy nutq malakalarini shakllantirishdan iborat.
Fanning o`qitishning vazifalari – Mazkur maqsaddan kelib chiqqan holda quyidagi vazifalar hal etiladi:
▪ Nutq madaniyatini o‘rganish tarixiga oid ma’lumotlar berish;
▪ Madaniy nutq, unga qo‘yiladigan talablar haqida to‘la ma’lumot berish;
▪ Nutqning asosiy sifatlari (to‘g‘rilik, mantiqiyligi, aniqligi sofligi, ta’sirchanligi) to‘g’risida ma’lumot berish;
▪ Olingan nazariy bilimlar asosida adabiy nutq malakalarini shakllantirish
II. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg’ulotlari)
II.I. Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi:
1-mavzu: Tarbiyachi nutq madaniyati fanining maqsad va vazifalari.
“Tarbiyachi nutqi madaniyati” kursining maqsadi va vazifalari. Bu kursda o‘rganiladigan masalalarning bo‘lajak tarbiyachilar uchun ahamiyati.
“Nutq madaniyati” atamasining ikki xil ma’noda qo‘llanishi: a) nutqning kommunikativ sifatini, jamiyat taraqqiyotining muayyan davridagi nutqiy hayotni o‘rganish, kishilar orasidagi asosiy aloqa vositasi bo‘lgan tildan muvofiq foydalanish qoidalarini ilmiy asosida belgilash bilan shug’ullanadigan bo‘lim; b) nutqning mezonlashganligi kommunikativ sifatga egaligi, uning ma’lum tarixiy taraqqiyot davrida shu tilda so‘zlashuvchi jamoa tomonidan qo‘yiladigan talablarga mosligi.
“Tarbiyachi nutqi madaniyati” kursining tilshunoslik bo‘limlari (fonetika, morfologiya, sintaksis, leksologiya, semantika, uslubshunoslik (stilistika) va boshqa (mantiq, psixologiya, falsafa, estetika, etika, jamiyatshunoslik, madaniyatshunoslik, pedagogika, adabiyotshunoslik kabi) fanlar bilan ham uzviy bog’liqligi.
Nutqni takomillashtirish, jamiyatning har bir a’zosida yuksak nutq madaniyati malakalarini shakllantirish bugungi kunning muhim va dolzarb ijtimoiy vazifasi. Nutqiy madaniyat shaxsning umumiy madaniyatining eng muhim unsuri ekani.
2-mavzu: Qadimgi Yunoniston va Rimda notiqlik san’ati.
Nutq madaniyatini o‘rganish tarixi. Qadimgi Yunoniston va Rimda notiqlik san’ati. Sharqda notiqlik san’ati Beruniy, Ibn Sino, Mahmud Qoshg’ariy, Yusuf Xos Hojib, Kaykovus til va chiroyli nutq, nutq odobi haqida. Alisher Navoiy, Bobur, Husayn Voiz Koshifiy, Atoulloh Husayniy va mumtoz adabiyotimizning boshqa namoyondalari til va chiroyli so‘zlash, so‘zni o‘rinli qo`llay olish haqida.
3-mavzu: Sharqda notiqlik san’atining rivojlanishi.
O‘zbek tilining adabiy mezonlarini belgilash, tilning sofligi uchun kurash. Fitrat, Munavvar Qori, Elbek, Qayum Ramazon va boshqa ziyolilarning bu boradagi qarashlari. O‘zbekiston Respublikasining “Davlat tili to‘g’risida”gi Qonunining qabul qilinishi va o‘zbek tilining erkin rivoji. Mustaqil O‘zbekistonda xolis til siyosatining shakllanishi. Ona tili, nutq madaniyati va shaxsning ma’naviy kamoloti.
|
