A. R. Jo‘raev, A. M. Shoimov, J. E. Pardaboev

Tizimlilik – fan bir-biri bilan bog‘lanmagan qismlardan tashkil topgan 
emas. U o‘ziga xos tartibga egadir; 
To’ldirgichlar – lok-bo’yoq materiallar tarkibiga quruq qoldiq 
miqdorini oshirish va asosiy tarkiblarni tejash maqsadida 
Qo’shiladigan kukunsimon inert moddalardir.
Chilmixi parma – pichoqchilikda ishlatiladigan parma turlaridan biri 
bo’lib Andijonda, Marg’ilon va Qo’qonda chilmixiparma deb 
yuritadilar. Namanganda chilmixiparma, Chimboyda chirmov 
parma deb yuritiladi. U pichoq dastasiga chilmixlar qoqiladigan 
joyni teshuvchi asbob. 
Tishli g`ildiraklar – gardishiga tishlar yo’nalgan g`ildiraklar 
shaklidagi detallar. Ularning tishlari bajaradigan vazifasiga 
muvofiq turli shakllarda bo’ladi. Tishli g`ildiraklar aylanma 
xarakatni uzatishga xizmat qiladi. 
Tayanch – bir yoki bir necha detalni kerakli xolatda o’rnatish, tutib 
turish uchun xizmat qiluvchi detal. 
Teshik – detalning turli shakldagi o’yiqlari. Teshiklar bajarilishiga 
ko’ra ochiq yoki bir tomoni yopiq, shakliga ko’ra rezbali yoki 
rezbasiz, faskali, faskasiz, stilindrsimon, ovalsimon va boshqa 
shakllarda bo’ladi. 
Turunj – tuxumsimon, ovalsimon jimjimador har xil bezakli naqsh. 
Universallik – tadqiq etilayotgan ob’ekt to‘g‘risida mavjud bilimlarni 
ular qanday olingan bo‘lsa, shunday holatga taqdim etadi; 
Umum ahamiyatlilik – olingan bilimlar barcha insonlar uchun 
foydalidir, chunki fan tili yagona bo‘lib, u odamlarni 
birlashtirishga harakat qiladi; 
Vint – bir uchida rezba yo’nilgan, ikkinchi uchida kalak bo’lgan 
biriktirish detali. Vintlarning kallagi chiqib turadigan. Yarim 

---

264 
yashiriladigan, yashiriladigan hamda atvyortka yoki gayka kalitlari 
bilan burashga moslashtirilgan turli shakllarda bo’ladi. Vint 
rezbasini biriktirilayotgan detaldagi rezbali teshikka burab kiritish 
orqali maxkamlash uchun ishlatiladi.