A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

5.3-rasm . T o ' k m a shakldagi yer p o lo t n o s i n in g n a m u n a v i y k o 'n d a la n g
kesim k o 'rin is h i: / —yer p o lo t n o s i n in g g r u n t to 'k m a s i ;
2—q o s h c h iz iq ( б р о в к а ) ;
3 —y o 'l ch eti ( о б о ч и н а ) : 4—q u m q atlam i; 
5 —ba llast q a tla m i; 6—y o n b a g 'ir ( о т к о с ) : 7—b e r m a ; (zaxira o 'y m a s i) ; 9—suv q o c h ir u v c h i a riq e h a
57

---

ustki suvlari y o 'l y o q a la b q u rilg a n b o 'y l a m a a r i q c h a l a r y o r d a ­
m id a q o c h ir ila d i. U s h b u a r iq c h a l a r b a la n d lig i va tu b i n in g k e n g ­
ligi k a m i d a 0 .6 m b o 'lib , y e r sath i qiyaligi 0 ,0 4 g a c h a b o 'l g a n
j o y la r d a y o 'l n i n g ikki t o m o n i d a n . k a tta qiyalik jo y la r d a esa faqat 
y e r n in g k o 'ta r ilis h t o m o n i d a n q u rila d i. A g a r y e r p o lo tn o s ig a
g r u n t y o 'l y o q a la b y o n i d a n o lin s a , b u n d a y h o lla r d a suvlarni 
q o c h ir is h u c h u n g r u n t o 'y i b o lin g a n „ r e z e r v " d e b a ta lu v c h i 
te k is la n g a n z a x ira c h u q u r lik la r id a n fo y d a la n ila d i.
R eze rv va suv q o c h ir is h a r iq c h a la r i k a m id a 0 ,0 0 2 b o 'y l a m a
q iy a lik b ila n q u r i l a d i . Y o n b a g 'i r a s o s i d a n suv q o c h i r u v c h i
a r iq c h a g a c h a yoki re z e r v g a c h a b o 'lg a n m a s o fa „ b e r m a " deb 
n o m l a n a d i . B o 'lg 'u s i ik k in ch i y o 'l q u r ila d ig a n t o m o n d a n b ir 
y o 'llik u c h a s tk a la r d a b e r m a kengligi 7,1 m , q arshi t o m o n d a n esa 
k a m id a 3 m o lin a d i va u n in g usti ta s h q i t o m o n g a q a r a b 0 , 0 2 — 
0 ,0 4 q iy a lik d a te k isla n a d i.
O ' y m a shak ld ag i n a m u n a v i y k o 'n d a l a n g kesim k o 'r in is h i
5 . 4 - r a s m d a keltirilgan.
B u n d a y e r p o lo t n o s in i n g asosiy m a y d o n c h a s i t o ' k m a shakl 
bilan b ir xil. A sosiy m a y d o n c h a n i n g ikki y o n i d a n „ k y u v e t" d e b
a ta lu v c h i b o 'y l a m a a r iq c h a l a r q u rilib , u n i n g c h u q u r lig i 0 ,6 m. 
tu b i n in g kengligi 0 ,4 m , b o 'y l a m a qiyaligi 0,02 m qilib o lin a d i. 
A g a r yerni o 'y is h v a q tid a o lin g a n g r u n t y a q in a tr o f d a y o'l 
t o ' k m a s i g a i s h l a t il m a s a , u h o l d a t e p a l i k t o m o n d a n o ' y m a
ta s h q a risig a t o 'g 'r i p r iz m a s h a k lid a t o 'k i b te k isla n a d i va u n in g
n o m i „ k a v a l e r " d e b a ta la d i. Y o 'l t o m o n g a o q i b k e la d ig a n
su vlarni q o c h ir is h u c h u n k a v a le r d a n o ld in t e p a t o m o n a r iq - 
ch a si qu rilad i.
у
5.4-rasm . O ’y m a ( в ы е м к а ) shaklidagi yer p o lo tn o s i n in g n a m u n a v i y
k o ’n d a la n g kesim k o ’rinishi: / —a jr a tm a m a y d o n hclgisi; 2—tep alik ariqehasi; 
J —d o ’nglik (k avaler) t o ’km asi; 4—oraliq a r iq e h a ; 5—k o ’ta r m a (b a n k e t); 
6—te m i r y o ’l c h e ti (k yuvet) ariq e h a si; 7—ballast q a tla m i: 9—g r u n t to 'k m a s i
58

---