Аҳадқули Холмуҳаммад ўғли савдогарлар устози тошкент 2018

АБДУЛЛОҲНИНГ КИТОБ ЁЗИШИ
Ўзи аслида фақатгина савдо ҳақида айтмоқчи 
эдим. Аммо озгина Абдуллоҳнинг китоб ёзишидан ҳам 
айтмасам бўлмас. Юқорида айтганимдек, Абдуллоҳ 
ўта аниқликда ишлайди. Унинг вақти ҳатто бир ойлаб 
режаланган бўлади. Китоб ёзишга эса алоҳида меҳр 
билан эътибор беради. У китоб ёзадиган вақтларда савдо 
ишига кам вақт ажратади. Ҳисобчи кўпроқ ишлайди. У 
бир куни тафсир қилишга киришди. “Тафсир китоби” 
устида узоқ вақт маълумот тўплади. Кейин бирдан ёза 
бошлади. Унинг бир кечада ёзганларини уч тўрт киши 
кечгача оққа кўчирардик. Қандай қилиб бу қадар баракали 
бўлиб кетишини тушунмасдик. Ниҳоят уч ойда Қуръон 
тафсирини тамомлади. Кейин дўстларини зиёфатга 
чақирди. Муҳтожларга ва илм аҳлига минг динор эҳсон 
қилди. Дўстлари шомдан сўнг йиғилди. Гўзал суҳбатлар 
бўлди. У масала ечмаган, ҳадис шархламаган вақтлари 
жуда қисқа гапиради. Бу сафар ҳам шундай бўлди. 
-Дўстларим, қадрдонларим, - дея гап бошлади 
Абдуллоҳ. – Келганингиздан севиндим. Тафсир қилиш 
мақсадим бор эди. Ниятимга етдим. Яна бир қанча 
мақсадларим бор, Аллоҳ етказсин. 
Кимнинг мақсади 
бўлмаса, мақсади борларга хизмат қилади. Шу билан 
гапини тамомлади. Ҳамма жим бўлиб қолди. Ўша вақтда 
кўпчилик “мен мақсади борларга хизмат қиляпманми, ё 
ўз мақсадим сари қадам ташлаяпманми?”, деб ўйлаётган 
бўлса не ажаб!?
Мана орадан бир ҳафта вақт ўтди. Шу вақт оралиғида 
савдода жиддий ўзгаришлар бўлди. Шу Абдуллоҳ савдога 
аралаша бошалаши билан баракаси сезилади. Шу қадарки, 

---

59
юрмай турган ишлар чопиб кетади. Менимча қилган 
эҳсонлари сабаб Аллоҳим ишларига баракаларини кам 
қилмасдан берса керак. Ўзимча ўйлар билан ўтирсам, 
елкамга кимдир қўлини қўйди. Абдуллоҳ экан.
-Ҳаёл суриб ўтирибсанми, Абдусалом?, - еди у 
табассум билан. 
-Келанингни сезмай қолибман, бирор хизмат 
бормиди?, - дедим саволига савол билан. Кейин у менга 
қараб ўйчан гапира бошлади.
-Абдусалом, қара ўнлаб китоблар ёзяпман, тижорат 
қиляпман. Тижоратим шу қадарки, карвонларим 
дунёнинг тўрт томонига бориб келади. Мени бир ҳаёл 
баъзан қийнаб қўяди. Китобларим ва савдо илмим 
келажак авлодга бус-бутун етиб борармикан? Улар 
аждодларининг тижорий сирларини ўрганиб улардан-да 
кучлироқ бўлармикан? Ё бошқалар ўзиб кетадими?