Abdulla qodiriy nomidagi jdpi tarix fakulteti Milliy g’oya,ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi yo’nalishi 322(20)209- guruh talabasi bahodir bozorovning madaniyatshunoslik fanidan taqdimoti

Abdulla qodiriy nomidagi JDPI tarix fakulteti Milliy g’oya,ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi yo’nalishi 322(20)209- guruh talabasi Bahodir Bozorovning Madaniyatshunoslik fanidan taqdimoti

Tuzuvchi: Bahodir Bozorov

Mavzu:Dunyoviy va diniy madaniyat

• Reja:
• Diniy madaniyat.Tavrot va iudaizm
• Xristian madaniyati
• Islomiy madaniyat. Islom va ilmiy bilimlar rivoji

Diniy madaniyat o’zi nima?

• Dinning asosiy belgisi ilohiy kuch-qudratga ega bo’lgan ishonch, e’tiqodda namoyon bo’ladi.
• Madaniyat insonning faoliyati jarayoni, uning natijasida yaratilgan ma’naviy qadriyatlar bo’lib,o’z navbatida shaxsning shakllanishi va kamol topishida muhim omil hisoblangan ijtimoiy hodisadir.
• Madaniyatshunoslarning fikricha, diniy madaniyat chuqur ijtimoiy ildizga ega bo’lib,asosan, kishilarning tasavvurlari, kayfiyat va amaliyot birligida o’z ifodasini topadi.

Tavrotni asrlar davomida talqin va qayta talqin etish natijasida iudaizmning yana bir muqaddas kitobi — Talmud shakllangan.

Tavrot haqida nima bilamiz?!

• Tavrotni asrlar davomida talqin va qayta talqin etish natijasida iudaizmning yana bir muqaddas kitobi — Talmud shakllangan.
• Qurʼonda Tavrot haqida bir qancha oyatlar bor. Qurʼonga koʻra, Injildagi kabi Tavrotda ham yahudiylardan boʻlmagan Ahmad ismli paygʻambarning dunyoga kelishi haqida aytilgan. Musulmon adabiyotida "Qadimgi ahd" da uchraydigan barcha kitoblarni Tavrot deb ataydilar.

• Tavrot (ivritcha tora" — taʼlimot, qonun) — iudaizm dinining muqaddas kitobi. Tavrot 5 ta kitob (Ibtido, Chiqish, Loviy, Sonlar, Ikkinchi qonun)ning umumiy nomi. Iudaizm va islom aqidasi boʻyicha, Tavrot Allohning Musoga a.s Jabroil a.s orqali tushirgan kitobi. Koʻpincha u "Muso qonunlari" deb ham ataladi. Tavrot yozuvlari ogʻzaki tarzda mil. av. 11—6-asrlar oʻrtasida shakllangan. 5-asrda Falastinda kitob shakliga keltirilgan.

Yevropada o‘rta asrlarni quyidagi davrlarga bo‘lish mumkin:

Xristian madaniyati

• Yevropada o‘rta asrlarni quyidagi davrlarga bo‘lish mumkin:
• Ilk o‘rta asr – V-XI asrlar.
• Bu davr feodal munosabatlarga o‘tish, feodallar tabaqasining shakllanishi, katolik cherkov ta’sirining kuchayishi, oliy ta’lim muassasalari – universitetlarning paydo bo‘lish davridir.
• So‘nggi o‘rta asr – X-VI asr X-VII asrning birinchi yarmi.
• Bu davrda ilmfan va texnika rivojlandi. Inson turmush tarzida buyuk o‘zgarishlar yuz berdi, yangi qit’alar kashf etildi. Kapitalistik munosabatlarga asos solindi. Demokratik tamoyillar shakllandi.

• Mumtoz (klassik) o‘rta asr – XI asrdan XV asr o‘rtalarigacha bo‘lgan davr.
• Ushbu davrga xos xususiyatlar shundaki, qishloqdagi ishlab chiqarish rivojlanibgina qolmasdan, shaharlarda ham hunarmandchilik sexlari paydo bo‘ldi, shahar infratuzilmasi yaratildi, markazlashgan yirik davlatlar tashkil topdi. Qirol hokimiyati kuchayib, uning jamiyat ravnaqiga ta’siri ortib bordi. Kitob nashr etish yo‘lga qo‘yildi, fanning qator tarmoqlariga asos solindi.

Platon, Aristotellar tomonidan ilgari surilgan ideal davlat to‘g‘risidagi g‘oyalar Tomas Mor, Tommazo Kampanellalarining utopik qarashlarida yaqqol namoyon bo‘ladi. Aynan shu qarashlar asosida keyinchalik gumanizm, demokratiya to‘g‘risidagi yangidanyangi ta’limotlar rivojlanib, bugungi kunda ham adolatli, farovon jamiyat qurishda jahon xalqlariga dasturilamal bo‘lib xizmat qilmoqda.

Madaniyatdagi vorisiylik

• Platon, Aristotellar tomonidan ilgari surilgan ideal davlat to‘g‘risidagi g‘oyalar Tomas Mor, Tommazo Kampanellalarining utopik qarashlarida yaqqol namoyon bo‘ladi. Aynan shu qarashlar asosida keyinchalik gumanizm, demokratiya to‘g‘risidagi yangidanyangi ta’limotlar rivojlanib, bugungi kunda ham adolatli, farovon jamiyat qurishda jahon xalqlariga dasturilamal bo‘lib xizmat qilmoqda.

• Birgina shu misoldan ko‘rinib turibdiki, xalqlar, avlodlar va davrlar o‘rtasidagi vorisiylik nafaqat ayrim hududlar, balki jahon sivilizatsiyasi yuksalishida asosiy omil bo‘lib xizmat qilgan. Demak, o‘rta asrlar madaniyati bevosita antik davr madaniyati, ilmfan va san’ati ta’sirida yuksalgan hamda o‘sha davrda namoyon bo‘la boshlangan ijtimoiy, siyosiy va madaniy hodisalarni yanada boyitgan, keyingi Uyg‘onish davri uchun mustahkam zamin hozirlagan.

Foydanilgan adabiyotlar ro’yxati

• uz.wikipediya.org
• Madaniyatshunoslik asoslari. M.Abdullayev.E.Umarov.A.Ochildiyev,A.Yo’ldoshev.A.Abdullayev