Abduqodirov bahrilloning

O’LCHASH NOANIQLIKLARI
1.O‘lchanadigan kattalikning spetsifikatsiya noaniqligi;
2. Modellashtirish xatoliklari;
3. Uslubiy noaniqliklar
4. Instrumental noaniqliklar.
5. O‘lchash sharoitlarining noaniqliklari.
6. O‘lchanayotgan ob’ekt noaniqligi

V.METROLOGIYA VA METROLOGIK TA’MINOT

Metrologik ta’minot – bu, O’lchashlar birligini ta‟minlash va talab etilgan aniqlikka erishish,uchun zarur bo„lgan texnikaviy vositalar, tartib va qoidalarning, me‟yorlarning, ilmiy va tashkiliy asoslarining belgilanishi va tadbiq etilishi. 


"Метрология ва метрологик таъминот" – ўлчашлар бирлилиги ва талаб қилинган аниқлигини таъминлаш учун зарур бўлган илмий, техник ва норматив-усулий асослар соҳаси. Халқ хўжалиги учун ушбу ихтисослик илмий ва техник муаммоларининг янгилиги ва аҳамияти янги ўлчаш усул ва воситаларини ишлаб чиқиш ва мавжудларини такомиллаштириш, ўлчашлар бирлилиги ва талаб қилинган аниқлигини таъминлашга қаратилган янги илмий асосланган ташкилий ва усулий муаммоларни ҳал қилиш, шунингдек ишончсиз ўлчаш натижаларининг салбий оқибатларини бартараф этиш ва истисно қилишдан иборат. Маҳсулот (хизматлар) ва технологик жараёнлар, корхона ва синов лабораторияларининг асбоб-ускуналари, ўлчов, синов ва текширув усул ва воситалари, норматив ҳужжатлар, илмий, ишлаб чиқариш, ижтимоий ва экологик фаолиятни метрологик таъминлаш тизимлари профессионал фаолият объектлари ҳисобланади.

Ёқилғи, иссиқлик, сув етказиб берувчилари ва истеъмолчилари ўртасидаги ўзаро ҳисоб-китобларнинг тўғрилиги фақат магистрал нефт - ва газқувурларида, нефтни қайта ишлаш заводларида, нефт базаларида, нефт ва газни ҳисобга олиш узелларида, иссиқлик ва сув таъминоти тизимларида газ, сув, иссиқлик, электр энергияси ва нефт маҳсулотларининг сарфини ўлчаш воситаларининг омилкор ва мустақил метрологик таъминоти шарти билан кафолатланиши мумкин.

Ўзбекистон Республикаси “Метрология тўғрисидаги” Қонунининг 14-моддасига мувофиқ моддий бойликларни ва энергетика ресурсларини ҳисобга олиш давлат метрология текшируви ва назорати татбиқ этиладиган доирага киради

VI.ZAMONAVIY O’LCHASH ASBOBLARI VA ULARNING TAVSIFLARI

"Metrologiya" so`zi grekcha metros-kenglik va logos o`qish ma`nosini bildirib, kenglik haqida o`qish, aniqroq ma`noda esa o`lchovlar haqidagi fan demakdir. Zamonaviy tarixiy metrologiya fanining vazifasi insoniyat tarixiy taraqqiyotining turli davrlarida qo`llanilgan o`lchov birliklari tarixi va ularni hozirgi davr o`lchov birliklariga muvofiqligini yoritish, ajdodlarimizning bebaho merosini kelajak avlodlarga yetkazishdan iboratdir. Tarixiy metrologiya ijtimoiy-iqtisodiy, xo`jalik, huquq, madaniy tarixni

o`rganishda zarurdir. O`lchovlar rivoji avvalo jamiyatning ishlab chiqarish holatlari bilan bog`liqdir.
Ba`zi manbalarda XIX asr oxiridan kitob va traktlarda metrologiya termini uchrashi qayd etiladi. Vaholanki o`lchovshunoslik poydevoriga ajdodlarimiz juda qadimdan asos qo`yib kelishgan.
O`lchov va o`lchov birliklari to`g`risidagi bir qator ma`lumotlar buyuk olim Abu Abdulloh Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy asarlarida keltirilgan
bo`lsa, ulug` olim Ahmad Farg`oniy esa dunyoda birinchi bo`lib (861 yili) suv sathini o`lchaydigan asbob kashf etgan va uni yasab amalda qo`llagan.
Zamonaviy harorat o’lchash asboblari turli usul va vositalarga ega. Har bir usul o’ziga xos bo’lib, universal xususiyatga ega emas.

Eng qo’lay, aniq va ishonchli o’lchash usullari haroratning birlamchi o’lchov asboblari sifatida Qarshilikning termoo’zgartkichi va termoelektr o’zgartkichlardan foydalanadigan kontaktli usullardan iborat.

Nazorat qilinadigan muhitlar tashqi sharoitni o’zgartirganda fizik xossalarning turli agressivligi va to’rg’unligi darajasi bilan suyuq, sochiluvchan, gazsimon yoki qattiq bo’lishi mumkin.
VII.O’LCHASHLAR BIRLIGINI TA’MINLASH VA ETALONLAR