Abdusodiqova Muslimaning "Biogeografiya"

Choʻl oʻsimliklari poyasi.
Qurg'oqchil muhitda o'simliklarning eng muhim xususiyatlaridan biri bu ularning suvni tananing har bir qismida - ildiz, poya va barglarda to'plash qobiliyatidir. Misol tariqasida kaktusni olaylik; ular namlikni fillokladlar deb ataladigan yashil, tekislangan, suvli poyalarda saqlaydilar. Bu poyalar oziq-ovqat ishlab chiqarish uchun fotosintezni amalga oshiradi va aksariyat o'simlik turlarining barglari kabi ishlaydi. Ular, shuningdek, namlikni uzoqroq saqlashga yordam beradigan va o'simliklarni issiqlikdan himoya qiladigan qalin mumsimon qoplamaga ega. O'simliklar evolyutsiyasi bo'yicha tadqiqotlarga ko'ra, kaktus atirgul oilasining kserofit versiyasidir.
Cho’l o’simliklari barglari.
Cho'l o'simliklarida transpiratsiya jarayonini (g'ovakchalar orqali suv yo'qotish) kamaytirish uchun kichik, mumsimon barglari bor, bu esa o'z navbatida hayotiy namlikni saqlashga yordam beradi. Sukkulentlarning barglari (suvni ushlab turish uchun maxsus to'qimalarga ega o'simliklar) namlikni saqlashga moslashishning yana bir misolidir. Bundan tashqari, ba'zi kserofitlarning teshiklari kunduzi yopiq va kechasi ochiq qoladi va shu bilan transpiratsiya tezligini kamaytiradi. Kaktuslarning haqiqiy barglari yo'q. Ehtimol, ularning vazifasi namlik yo'qotilishini kamaytirish va hayvonlardan himoya qilish uchun tikanli boshoqlar tomonidan amalga oshiriladi. Kaktuslardan tashqari, boshqa ko'plab o'simliklar turlari tikanlar yordamida cho'lda hayotga moslashgan.
O'simliklar o'rta diapazonda optimal o'sish sharoitlarini talab qilsa ham, ular mavjud muhitda omon qolish uchun ma'lum moslashuvchan xususiyatlarni rivojlantiradilar. Quruq yashash joylaridagi ko'p yillik o'simliklar issiq quruq davrlarda faolligi pasayadi va yomg'irli mavsum boshlanishi bilan faollashadi. Holbuki, bir yillik o'simliklar yomg'irdan suvni o'zlashtiradi va hayot aylanishini juda tez yakunlaydi. Efemerlar (1 yoz) va efemeroidlar (ko'p yillik) - vegetatsiya davri qisqa o'simliklar. Cho'l o'simliklariga tahdid soladigan asosiy muammo - qurg'oqchilikning kuchayishi tufayli tuproqdan azot yo'qolishidir.
Misol tariqasida cho’l muhitiga moslashgan g’aroyib o’simliklarini ko’rib chiqamiz:
Vollemiya
V ollemiya ignabargli daraxt bo'lib, u tirik fotoalbom sifatida ham tanilgan va dunyodagi eng noyob o'simlik turlaridan biri hisoblanadi. Bu g'ayritabiiy daraxt faqat Avstraliyaning cho'l hududida o'sadi. Vollemiya sirli ko'rinadi va uning tanasi ko'tarilgan zanjirga o'xshaydi. Bu taxminan 200 million yillik tarixga ega bo'lgan sayyoradagi eng qadimgi o'simlik turlaridan biridir. Vollemiya yaxshi moslashish qobiliyatiga ega va -12 ° S gacha bo'lgan past haroratlarga bardosh bera oladi. Har bir vollemiya daraxtida erkak va urg'ochi konuslar mavjud.