About the U. S. state of New Jersey

Al – Fraganus “Intilganga tole yor”
Shodmonova Shaxlo PRIP-S-3422
MATEMATIKA HAQIDA
“AL-JABR” qanday tug’ilgan?
Ko’pchilik vatandoshlarimiz "al-Jabr"ning ijodkori kim ekanini bilsalar-da, u qaerda va qanday tug’ilganini aniq bilmaydilar. Hammamizning faxrimiz bo’lmish bu olamshumul kashfiyotni barchamiz besh qo’lday bilishimiz kerak. Nima uchun deganda, uni bilmay turib, avvalo o’zligimizni bilmaymiz, qolaversa, fazogirlik va komp'yuterlar davrida murakkab matematik boshqarishsiz hech qayerga borolmaymiz. Insoniyatga ta-raqqiyotning ana shu kalitini Abu Abdulloh Muhammad ibn Muso deb nomlangan va dunyoga al-Xorazmiy bo’lib tanilgan ulug’ yurtdoshimiz topib bergan.
 
“Amerika Qo’shma Shtatlari Prezidenti Bill Klintonning rafiqasi, katta jamoat arbobi Hillari Klinton xonim O’zbekistonga do’stona tashrifi chog’ida ko’hna fan va madaniyat markazi bo’lmish diyorimiz haqida maftuniy lutf aytarkan, avvalo matematika tug’ilgan mamlakatga kelganidan behad shod ekanini to’lqinlanib gapirgan edi. Keyinchalik kishilarimiz bilan bo’lgan o’zaro muloqotda "al-Jabr" qanday paydo bo’lgani bilan qiziqqan edi. Ko’pchilik vatandoshlarimiz "al-Jabr"ning ijodkori kim ekanini bilsalar-da, u qaerda va qanday tug’ilganini aniq bilmaydilar. Hammamizning faxrimiz bo’lmish bu olamshumul kashfiyotni barchamiz besh qo’lday bilishimiz kerak. Nima uchun deganda, uni bilmay turib, avvalo o’zligimizni bilmaymiz, qolaversa,
uy’ning devorlari biqiniga yozilgan to’shaklarda o’ngda olimlar, chapda muftiy va ulamolar, o’rtada mashshoqlar chordona qurib o’tirdilar. To’rda fil suyagidan yasalgan kursida Ma'mun, uning biqinida kichikroq yog’och kursida vaziri a'zam al-Fazl joylashdi.Anjumanni xalifa Ma'mun boshqardi. U savlat to’kib o’tirgan joyida podsholarga xos salobat bilan "Ulug’ alloma Muhammad Ibn Musoga so’z" deyishi hamon oq shoyi ko’ylak ustidan qizil chopon kiyib taqyasi ustidan oq salla o’ragan al-Xorazmiy o’rtaga tushdi va avval xalifaga, so’ngra anjuman aqliga ta'zim bajo qilib, yig’ilganlarga o’z asarining mazmunini bayon qilishga otlandi.
Pashsha uchsa bilinadigan, kiprik qoqsa ko’rinadigan, nafas olsa seziladigan jimlikda allomaning har bir so’zi bolqib eshitildi. Masalan, quyidagi so’zlar, ayniqsa, ikki tomon e'tiborini o’ziga tortdi: ham olimlarni, ham ulamolarni.
- Ilgari arablar va ularga tobe musulmon xalqlar hisob amallarini raqamlar birlan emas, so’zlar yordamida bajarar erdilar. Hindlar ersa, har bir sonni alohida belgi, ya'ni raqam birlan ifoda etadurlar, har tomonlama o’ylab qarasam, hind hisobining afzalligi muqarrar ko’rindi. Amaliyotig’a oson, kelajagi bebaho, sababi shulki, dunyo ishlarining kelajak kaliti - ilmi riyoziy yechimlarga bog’liq bo’ladur.