Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti stansiya va podstansiyalarning elektr qismi

Eslatma. ZOM, ZNOM va NKF rusumlaridagi bir fazali kuchlanish 
transformatorining ikkita ikkilamchi chulg`amlar yig`ilgan holatda bajariladi. 
Hisobotni rasmiylashturish tartibi. 
Hisobotda ish dasturi, sinash sxemalari, o`lchov natijalari, kuchlanish vektor 
diagrammalari va shu bo`yicha xulosalar bayon qilinishi lozim. 
Sinov savollari. 
1.Kuchlanish transformatorining vazifasi ? 
2.Kuchlanish transformsatorining ikkilamchi chiziqli kuchlanishi qanday? 
3.Kuchlanish transformatorining ikkilamchi chulg`amini qanday ulanish 
sxemalari mavjud? 
4.Kuchlanish ransformatorining ikkilamchi chulg`ami nima uchun yerga 
tutashtiriladi ? 
5.Kuchlanish transformatorini qo`shimcha ikkilamchi chulg`amlar, to`liq 
bo`lmagan uchburchak ulanishni vazifasi qanday?
9 – LABORATORIYA ISHI
 
MOYLI UZGICH VA UNING YURITMA MEXANIZMLARINI 
TEKSHIRISH 
 
Ishning maqsadi: Yuqori voltda qo`llaniladigan (VMP -(6 - 10kV)) moyli 
uzgich va uning yuritma mehanizmini o`rganishdan iborat. 
Qisqacha nazariy malumot. Yuqori voltli uzgichlar asosan, yuklama ostida 
elektr-qurilmalarini elektr zanjiriga ulash va uzish uchun mo`ljallangan elektr 

---

apparatdir. Yuqori voltli uzgichlar yuklama ostida elektr zanjirini ulaganda yoki 
uzganda uning kontaktlari orasida elektr yoyi hosil bo`ladi. Unda hosil bo`lgan 
elektr yoyi mahsus yoy qo`ndiruvchi kamerada o`chiriladi. Elektr yoyi - mahsus 
kameraning bo`ylama yoki ko`ndalang qo`ndiruvchilarida hosil bo`lgan elektr 
yoyini o`chiradi. Elektr yoyi tokni o`zgarish qqiymatining nol chegarasida 
bo`lganda o`chiriladi. Kuchlanishning tiklanishidan, yuqori voltli ulab-uzgich 
kontaktlari oraligida havoni ionlanishi natijasida, yana elektr yoyi hosil bo`ladi. 
Shuning uchun kontaktlar orasidagi oraliq masofa ma'lum bir minimal qiymatiga 
etgunga qadar yoy qo`nmaydi. 
Yuqori voltli ulab-uzgichlarning quyidagi turlari mavjud: 
1. Kichik va katta xajmli moyli; 
2. Xavoli; 
3. Elegazli (yoy so`ndiruvchi birikma- SF
6
, oltingugurt ftor olti); 
4. Elektr magnitli; 
5. Vakuumli. 
Yuqori voltli uzgichlardan tashqari, tokni o`zgarish qiymatining nol 
chegarasida kontaktlarni uzadigan sinxron uzgichlar xam mavjud.