Абулқосимов Чингиз и-83 гурух “Корхона иқтьисодиёти” фанидан Оралиқ назорат Журнал №-3

Абулқосимов Чингиз И-83 гурух
“Корхона иқтьисодиёти” фанидан
Оралиқ назорат
Журнал №-3


1-масала
Ишлаб чиқариш дастурининг меҳнат зичлиги 12 миллион стандарт соатни ташкил қилади. Битта ўртача ходимнинг самарали вақт фонди 1830 соатни ташкил қилади. Биринчи вариантда меъёрларни бажариш коеффициентлари 1,2 иккинчи вариантда - 1,5. Ходимлар сонини аниқланг ва ишлаб чиқариш дастурининг бажарилишини вариантлар бўйича баҳоланг¹.


Жавоби:

Ҳар бир вариант учун зарур бўлган ходимлар сонини аниқлаш учун формуладан фойдаланишимиз мумкин:

Ходимлар сони = (ишлаб чиқариш дастурининг меҳнат зичлиги) / (битта ўртача ходимнинг самарали вақт фонди)/ (йиғилиш нормалари коеффициенти)
Учрашув меъёрлари коеффициенти 1,2 бўлган биринчи вариант учун зарур бўлган ходимлар сони:
Ходимлар сони = 33,000,000 / 1830 / 1.2 = 15,432

Нормаларни қондириш коеффициенти 1,5 бўлган иккинчи вариант учун зарур бўлган ходимлар сони:

Ходимлар сони = 33,000,000 / 1830 / 1.5 = 12,346

Ҳар бир вариант бўйича ишлаб чиқариш дастурининг бажарилишини баҳолаш учун зарур бўлган ишчилар сонини ходимларнинг ҳақиқий сонига таққослаш керак. Агар ходимларнинг ҳақиқий сони керакли сондан кам бўлса, унда дастур самарали бажарилмоқда. Агар ҳақиқий рақам керакли сондан катта бўлса, унда самарадорликни ошириш имконияти мавжуд.

Ходимларнинг ҳақиқий сони иккала вариант учун ҳам бир хил деб ҳисобласак, ҳар бир вариантнинг самарадорлигини қуйидагича баҳолаш мумкин:
Биринчи вариант учун:
Ҳақиқий самарадорлик = (битта ўртача ходимнинг самарали вақт фонди) * (йиғилиш нормалари коеффициенти) * (ходимларнинг ҳақиқий сони) / (ишлаб чиқариш дастурининг меҳнат зичлиги)

Ҳақиқий самарадорлик = 1830 * 1.2 * 15,432 / 33,000,000 = 0.136

Иккинчи вариантучун:

Ҳақиқий самарадорлик = (битта ўртача ходимнинг самарали вақт фонди) * (йиғилиш нормалари коеффициенти) * (ходимларнинг ҳақиқий сони) / (ишлаб чиқариш дастурининг меҳнат зичлиги)

Ҳақиқий самарадорлик = 1830 * 1.5 * 12,346 / 33,000,000 = 0.138

Ушбу ҳисоб-китобларга асосланиб, йиғилиш меъёрлари коеффициенти 1,5 бўлган иккинчи вариант, камроқ ходимларни талаб қилса ҳам, йиғилиш меъёрлари коеффициенти 1,2 бўлган биринчи вариантга қараганда бир оз самаралироқ еканлигини кўришимиз мумкин.