Abulqosimov h. P., Muminov n. G

O‘zbekistonda 
korrupsiya 
dinamikasi. 
O‘zbekiston 
Korrupsiyaga qarshi kurashda uzoq muddatli ijobiy dinamikani 
namoyish etuvchi 16 ta davlatdan biridir. 
Transparency International xalqaro tashkilotining Korrupsiyani 
his etish indeksi bo‘yicha, 2010 yildan beri O‘zbekiston har yili o‘z 
mavqeini yaxshilamoqda. 2019 yilda O‘zbekiston 25 ball bilan 180 
o‘rindan 153-o‘rinni egallagan bo‘lsa, 2010 yilda 16 ball bilan 172-
o‘rinni egalladi
71
. 
Transparency International tashkilotining 2016 yildagi global 
Korrupsiya barometriga ko‘ra, O‘zbekistondagi respondentlarning atigi 
18 foizi pora bergani haqida xabar bergan va respondentlarning atigi 23 
foizi Korrupsiyani mamlakatdagi uchta eng jiddiy muammolardan biri 
sifatida qayd etgan. Respondentlarning so‘rovlariga ko‘ra, yo‘l harakati 
xavfsizligi politsiyasi (so‘ralganlarning 17 foizi ularga pora berganligini 
tan olgan) va ta’lim va tibbiyot xodimlari (respondentlarning 16 foizi) 
eng korrupsionerlardir. Respondentlarning Korrupsiya to‘g‘risida xabar 
berishiga nima to‘sqinlik qiladi, degan savolga, 39% ular bu savolga 
javobni bilmasliklarini aytishdi va ikkinchi eng keng tarqalgan javob, 
17% olgan holda shunday javob berdi: "salbiy oqibatlardan qo‘rqish 
tufayli". 
Jahon banki tashkilotlarida o‘tkazilgan so‘rovda firmalarga oltita 
turli bitimlar, jumladan soliqlarni to‘lash, ruxsatnomalar yoki 
litsenziyalar olish va davlat xizmatlariga ulanish bo‘yicha pora berish 
taklif qilingan vaziyat baholandi. Ushbu tadqiqot natijalariga ko‘ra, 
O‘zbekistondagi vaziyat dunyo va Yevropa va Markaziy Osiyo 
mintaqasidagi o‘rtacha ko‘rsatkichlarga qaraganda qulayroq. 
Masalan, O‘zbekistonda so‘rovda qatnashgan barcha firmalarning 
atigi 6 foizi o‘z amaliyotida pora talab qilishi kerakligini ta’kidlagan, 
71
Бахтишод Хамидов. Измерение коррупции // Экономическое обозрение №4 
(244) 2020. https://review.uz/ru/bjw 

---

dunyoda bu ko‘rsatkich 17 foizni, Yevropa va Markaziy Osiyo 
mintaqasida esa 11 foizni tashkil etadi. 
Jamoatchilik fikrini o‘rganish natijalariga ko‘ra, "Ijtimoi fikr" 
markazi ba’zi joylarda korrupsiya va poraxo‘rlik darajasi yuqori 
darajada ekanligini aniqladi. Masalan, fuqarolar fikriga ko‘ra, 2018 
yilda sog‘liqni saqlash va tibbiyot sohasi korrupsiya va poraxo‘rlikka 
ko‘proq moyil bo‘lgan - buni respondentlarning 43,7 foizi qayd etgan. 
Keyingi yo‘nalishlar ta’lim (39,4%) va soliq tizimi (12,2%). 
Xuddi shu markaz tomonidan o‘tkazilgan "Korrupsiyaga qarshi 
kurash" jamoatchilik fikrini o‘rganish markazida o‘tkazilgan so‘rov 
natijalariga ko‘ra, 2018 yilda sog‘liqni saqlash tizimi, ishga qabul 
qilish jarayoni va oliy va xalq ta’limi tizimi O‘zbekistondagi eng 
korrupsiyalashgan sohalar qatoriga kiritildi. Buning ortidan sudlar, 
prokuratura organlari, Ichki ishlar vazirligi, soliq organlari va 
sanitariya-epidemiologiya nazorati va nazorati organlari ish olib 
boradilar. 
Aniqlangan korrupsion huquqbuzarliklar davlat korxonalari va 
muassasalari, ichki ishlar organlari va banklar eng korrupsiyalashgan 
sohalar ekanligidan dalolat beradi. Ushbu joylarning aksariyati aholi 
tomonidan so‘rov davomida aniqlangan joylarga to‘g‘ri keladi. Shu 
bilan birga, mansabdor shaxslar tomonidan 2013 yildan 2017 
yilgacha korrupsiyaga oid jinoyatlar sodir etish 43 foizga kamaydi, 
xususan, prokuratura organlari tomonidan 2015 yildan 2017 yilgacha 
turli korrupsion jinoyatlar uchun 14171 kishiga (2015 yil - 6853, 2016 
yil - 4524, 2017 yil - 2794) qarshi 8572 ta jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan 
(2015 yil - 3778, 2016 yil - 2860, 2017 - 1934).