Abyssal-abissal

NEFELINIT — NEPHELINITE Nefelinit — dala shpati bo‘lmagan foidit. guruz^iga
kiruvchi ishkorli, vulkanik, o‘ta asosli t. j. Tarkibida 40—60% nefelin, 30—50% klinopiroksen, 0—20%leysit, 0—50% olivin, 0—10% flogopit va biotit, 05% melili g mavjud. Uning leysitli, kaliyli turlari geologiyada ma’lum.

NEFELINOVЫY SIENIT — NEPHELINE SYENITE Nefelinli sienit — to‘liq kristallangai ishkorli intruziv t. j. Tarkibida asosan ishkorli dala shpatlari (ortoklaz, mikroklin, mikropYertit, anortoklaz, albit) 65—70%, nefelin o‘rtacha — 2 0%, rangli minerallar, ishkor metallarga nisbatan
boy biotit yoki ishkorli piroksen
(egirin) va amfibol (kYersutit), aksessor m-llardan sirkon, sfen va apatit mavjud. N. s. da nefelin miqdori o‘zgaruvchan. Ichki Tuzilishi donador gipidiomorf ko‘rinishda, ba’zan poykilitli. N. s. ning xillari: miaskit, foyit, xibinit, luyavrit, mariupolit va boshqalar. N. s. O‘rta Osiyo (Turkiston tizmasida va Kuljuktov) da keng tarqalgian.
NEFRIT — NEPHRITIS Nefrit — zich, yashirin kristalli amfibol. CHigal tolali kristallardan to‘zilgan, sinishm zirapchasimon. Tusi och yashildan to‘q
yashilgacha. Tarkibida aktinolit yoki
tremolit yoki antofillit mavjud.
Juda yaxshi va oson jilolanadi. Jilolangan yuzasi yogsimon yaltiraydi.
Undan xar xil ziynat buyumlari tayyorlanadi. Samarsanddagi Guri Amir
kabriga quyilgan tosh nefritdir.


NEFTEGAZONOSNAYA OBLAST — OIL AND GAS AREA Neft-gazli o‘lka. O‘zining geologik Tuzilishi va neft-gazdorlik sharoiti bilan bir-biriga o‘xshash va yonma-yon joylashgan hamda ma’lum vaqt ichida umumiy o‘zgarishlarni kechirgan mintaka va tumanlarni o’z ichiga oladi.


NEFT — OIL Neft. Suyus kaustobiolit (kaustos — yonuvchi, bios — hayot, litoe — tosh)— yonuvchi qazilmalar. Neftidlar qatorinyng birinchi vakili bo‘lib, u Yerning ichida va yuzasida kuchib yurish xususiyatiga ega. N. ning zichligi 0,73 dan 1,04 gacha o‘zgarib turadi (odatda 0,82—0,95), qaynash 34arorati+20—100°S va undan yuqori; qotish harorati ( + 23°)—
(—60 °S); issiklik sigimi 1,7—2,1—
KDJ (kg. j.); 50°S haroratda N. ning
yopitsщoqligi 0,002—0,55 sm2/s ga teng.
N. organik Yeritgichlarda yaxshi Yeriydi. Suvda umuman Yerimaydi, lekin
suv bilan chidamli emulsiya (bir-biriga singmaydigan ikki xil suyuslik k,orishmasi) hosil silishi mumkin.
N. tarkibiga kiradigan asosiy kimyoviy elementlardan uglYerod (82—87%)
va vodorod (11 — 14%) ga ega. N. ning
o‘rtacha tarkibi (og‘irlik %, molekulyar); uglYerod 85,0/34,3; vodorod
13,5/65,3; kislorod 0,7/0,21; azot 0,3/
v,1; oltingugurt 0,5/0,09. N. vodorodlari alkan, siklan va aren guruxlaridan tashkil topgan. Bu uglevodorod guruxlarining o‘zaro nisbati
N. ning distillyat qismida ancha ko‘p
(alkanlar uchun 0—93%, siklanlar
uchun 1—80% va arenlar uchun 3—
35%) mikdordadir. O‘rta va yuqori
frakqiyalarning asosiy qismi aralashgan UV lar Tuzilishidan iborat.
Geokimyoviy nuqtai nazardan N. ning
tarkibida qatnashadigan xemofossellar — uglevodorod va turli atomli
birikmalar uglevodorodli skeletining Tuzilishi buyicha biologik moddalarga yakinligi muxim axamiyatga ega. Optik faolligi bilan bir qatorda xemofossellarning mavjudligi
N. ning tirik moddalar bilan genetik jixatdan alokadorligining asosiy dalillaridai biri, deb haraladi. N. ning jaxon mikyosidagi resurslari 700 mlrd. t, deb baz^olanmokda. N. yonilgi, moylash matYeriallari hamda sintetik tola, plastmassa, So‘n’iy kauchuk, spirt, kislota va boysa keft-kimyoviy mahsulotlar ishlab chiharishda asosiy manba hisoblanadi.