Abyssal-abissal

БАТОЛИТ-BATHOLITH-BATOLIT-(yunon.yaz-chuqur, Shoe-tosh)-granit tarkibli magmatik t .j. ning katta hajmga ega bo‘lgan joylanish shakli. YYer po‘stining chuq;. qismida paydo bo‘ladi. Nurash natijasida B. ning ayrim qismi Yer yuzida ochilib qolishi
mumkin. B. ning osti cheksiz deb taxmin qilinadi- Keyingi 15-20 yil davomida o‘tkazilgan mufassal geofizik tadqiqotlar natijasida barcha granit jismlarning shaklan turlicha joy olishi va chegaralangan qalinlikka ega bo‘lishi aniqlandi. B. ning maydoni bir necha o‘n ming kmga etishi mumkin. Eng yirik B. AmYerikaning KordilYera torlarida. Hozir ko‘p B. lar shakli yapaski obi nonsimon. Ular yirik burmalar (antiklinoriylar) markazida uchraydi. Kozogiston, Kavkaz, O‘rta Osiyo, Hisor, Zarafshon, Nurota, Qoratepa CHotqol Qurama, Zirabulog‘idagi tog‘larda qayd etilgan. B. tarqalgan Yerlarda volfram, molibden, oltin, temir konlari uchraydi.

БАШКИРСКИЙ ЯРУС -BASHKIRIAN STAGE-BOSHQIRD YARUSI (Boshqir-istonda)-o‘rta toshko‘mir tizimining quyi yarusi. 1934 y.da Semixatov ajratgan. B. ya. kulrang, to‘q kulrang, dolomitsimon ohaktoshlardan va vulkan jinslaridan tashkil topgan. O‘rta Osiyo (Pekom, Farg‘ona, Qurama Turkiston,Oloy, Xisor tog‘larida uchraydi. Qurama tog‘laridagi B. ya. da boksit va oltin (Kuchbuloq oltin koni) borligi aniqlangan.
БЕККЕПОЛОСКА-BACKSTRIP-BEKKE CHIZIG’I-mlning chegarasi bo’ylab hosil bo‘ladigan yorur chiziq B. ch. ni avstriyalik mineralog va petrograf-olim Fridrix Bekke (1893) topganligi uchun uning nomi bilan atalgan. B. ch. mikroskop ostida kuzatiladi va uning harakatiga qarab m-lning nisbiy nur sindirish kursatkichi aniqlanadi. Mikroskop tubusini ko‘targanda B. ch. nur sindirish ko‘rsatkichi katta bo‘lgan m-l tomon chekinadi, tubusni pastga tushirganda esa, aksincha, nur sindirish ko‘rsatkichi kichik bo‘lgan m-lga tomon chekinadi. Mineralning nomini aniqlashda uning nur sindirish ko‘rsatkichi muhim ahamiyatga ega.

БЕНТОНИТ-BENTONITE-BENTONIT (Bentonkoni nomidan, AQSH) -montmorillonit va beydellitdan iborat gil. Ba’zan tosh sovun ham deyiladi. B. asosan nordon va o‘rta asosli vulkan ko‘llari va tuflarining nurashidan paydo bo‘ladi. YYer yuzidagi ko‘pgina katta B. konlari suv ostidagi vulkan, kul va tuflarning parchalanishidan paydo bo‘ladi. Ishkorli B. ga yukori qayishkoklik va ko‘pchish (shishish) kabi xususiyatlar xosdir. B. da gidroslyuda, kaolin, sepiolit, paligorskit, kristobalit, seolit va b. minerallar uchraydi. B. kristall tuzilishi qat-qat, ko‘p suv shima oladigan bo‘lganligi uchun xam suv ta’sirida ko‘pchiydi. B.sanoatda vino,moy va neft mahsulotlarini tozalash da qimmatli xomashyodir. Sanoat va xo‘jalikning 300 ga yaqin tarmoqlarida foydalanish mumkin. Metallurgiyada qolip tayyorlashda, qog‘oz sanoatida, sopol idishlar yasashda, meditsinada (dori sifatida), yYerni parmalash-da, urit, linoleum, kleyonka, gramplastinka i. ch. da elektrotexnikada slyuda izolyatorlar o‘rnida ham ishlatiladi. Gruziya, Ozarbayjon, Ukraina, Tatariston, Kozog’iston, O‘zbekiston (Sho’rsuv,Azkamar,Ko‘qayti, Dehkonobod)da ko‘p uchraydi.