Abyssal-abissal

STALAGMITЫ — STALAGMITES STALAGMITLAR — qorlar va Yer ostidagi qaliklari tubidagi oqiq tomchi shakllar vujudga keladi. S. larning qatta-kichikligi har xil: kundalang kesimi 5 m gacha, balandligi bir necha sm dan 30 m gacha etadi. U bir yilda 17—35 sm gacha
usadi. Tuz kotlam larida hosil bulgai gorlarda S. juda tez usadi. U O‘rta Osiyoda Sorluk, Gaurdak, AmirTemur, Gunjak, CHilustun va boshqa gorlarda tarqalgan.

STALAKTITЫ — STALACTITES Stalaktitlar — harst gorlar tepasi va devorlarining yukori qismidan sumalaksimon, kuvursimon va boshqa shakllarda osiliv tushgan oqik tomchi (ko‘pincha, o^aktoshli) hosilalar. Yer ostiga sizib kirgan suv t. j. lari (oxaktoshlar) ni Yeritib, mineralga tuyinadi va gor shipidan tomib turadi. Suvniig burlanishi natijasida is gazi ajralib chiqadi, kolgan kushimcha monoharbonat — S. hosil qiladi. Pastdan usayotgan S. tusinlar tudasi birlashib, gorni yoki uning bir qismini to‘ldiradi.

STANNIN — STANNIN Stannin (lat. kalay) —kalay kolchedani, sulfidlar sinfiga mansub m- l.Pegmatitlar, kvars- dala shpati tomirlari va greyzenlar bilan bog’liq, yuqori xaroratli S. ko‘p simmetriyali bo‘lsa, past xaroratli S.
(kassitYerit-sulfid konlarida keng
tarqalgan m-l) tetragonal simmetriyaga egadir, uning kristall Tuzilishi
xalkopiritnikiga o‘xshash. S. ko‘pincha noto‘g‘ri shaklli, doiador va yaxlit
massa ko‘rinishida uchraydi. Uning
rangi o‘ziga xos yashil tovlanuvchan
(yangi singan joyi), pulatdek kulrang. Tarkibida xalkopirit aralashmalarn
bo‘lsa, yaskol sargnsh rangga kiradi.
qat. 3 — 4,5. S. og. 4,3 — 4,5. Elektr
toknni yaxshi utkazadi. GidrotYermal
salay konlaryada uchraydi, ba’zan pegmatit va greyzenlarda volframit,
xalkopirit, kassitYerit, sfalYerit,
pirrotin xagda boshqa m-llar bilan
birga hosil bo‘ladi. SfalYerit- galenitli va sfalYerit- pirrotinln kalayi
rudalarda S. ancha tez- tez uchrab turadi. Bunday rudalarda u sfalYerit
va xalkopirit, ba’zan pirrotin, galenit va boshqa m- llar bilan paragenetik yusinda Soglashay. Ko‘p xollarda uning urnvda kassitYerit va aksincha, kassitYerit urnida u paydo bo‘ladi. S. ko‘pincha kaya mikdorda topiladi, shuning uchun xam kassitYerit singarn muhim sanoat axamiyatiga ega emas. S. ning yirik tuplamlari MDX, da Primore o‘lkasi (Tetyuxe), SHimoliy SHark (Xeta) va Markaziy Tojikistoi (Mush iston) da; chet ellarda Boliviya (Potosi, Axota) da ma’lum. O‘zbekistonning Qurama, Zirabuloq, Ziyovuddin tog‘larida xam topilgan, Kalay uchun ruda hisoblanadi.