Abyssal-abissal

YURSKAYA SISTEMA — JURASSIC SYSTEM YUra sistemam (SHveyhariya va Franqiyadagi YUra tog‘lari nomidan 1829)— mezozoy gruppasining pastdan ikkinchi sistemasi; pastki, o‘rta va ksori bo‘limdan iborat. Ilgarilari ko‘pincha leyas, doggYer va malm, deb atalgan, nemis adabtetida esa t. j. lari saysi rang ko‘p bo‘lishiga qarab: qora-qo‘ng‘ir va oq yura, deb yuritilgan. YU. s. ni an’anaviy ajratiщ uslubi ammonit solditslari miqdoriga qarab belgilangan kabul silingan bo‘limlar quyidagi pogonalarga ajratiladi.

YURSKIY PYERIOD — JURASSIC PYERIOD YUra davri — Mezozoy Yerasining boshidan ikkinchi davr —55—58 mln yil davom
etgan. Bu davrning boshi va oxirida
(Trias davriga nisbatan) tektonik
harakatlar kuchayadi. Ular geosinklinallarda, aynitssa Tinch okeani atroflarida burmalanishlarga behadlarining emirilishi va jins bulaklarining suv bnlan olib ketilishi;
2 ) jinslar sinits bulaklarining silliklanishi va uzan tagidagi tub
jinslarga urilib emirilishi (kor'
roziya); 3) t. j. lari kimyoviy tarkibining o‘zgarishi. Vaqtincha uzansiz
oquvchi suvlarda sam E. jarayoni kechadi, bunda yonbagirliklarda delyuviy
щakllar, tog‘ etagi va adir-sirlarida jarlar hosil bo‘ladi. Doimiy
oqar suv uzan tegini uzunasiga emiradi. Haryo suvi. E. si ikki xil bo‘ladi. 1) chuqurlatish E. si, bunda E.
bazisning cho’kishi tufayli haryo uzan
tegini yuqori oqishi tomon uyib ketadi, natijada chekinish E. si yuz bYerib, shalolalar hosil bo‘ladi; 2) yok
E. si, bunda _haryoning o‘rta oqimida
supachalar, tekislikda esa meandra vujudga keladi.
4- j a d v al
YUra sistemasi pogonalari
Bo‘lim Pogona
Plinsbax Sinemyur
Gettang kuchli ta’sir qiladi: platformalarda regressiya va transgressiya yuz bYeradi. Eng qatta transgressiya kechki YU. d. ning birinchi yarmiga to‘g‘ri keladi. Dastlabki YU. d. ning namlimi va o‘rta KO» d. ning undan ham namroq itslimi, chuqurlikning qator
joylarida kumir hosil bo‘lishiga
imkon tugdiradi, kechki YU. d. ning
issiq (arid) iklimi esa evaporitlarning tuplanishiga olib keladi.
Ayniksa, YU. d.- oxirlarida Tinch okeanga yonDashuvchi geosinklinallarda,
davr boshlarida esa Gondvana, magmatik jarayon faollashadi. YU. d. boshlarida ammonitlar tarkibi ancha yangilanadi. Belemnitlar ravnats topadi. Ikki tavakali va soriioyosli chiranoqlyr turli, shuningdek, ular ichida o‘ziga xos shaklga ega xillari ko‘p tarqalgan. Braxiopodlar ichida tYerbrato‘lid va rinxonellidlar sukm so‘rgan. Umo‘rtsalilar juda xilmaxil bo‘lgan. Uchuvchan kaltakesak va ushlar vujudga kelgan. Kurutslikda yashagan ayrim sudralib yuruvchilar guruhida xam yirtsich,ham o‘simliklar bilan ozitslanadigan turga mansub hayvonlar yiriklashadi. YU. d. da deigizda yashagan ixtiozavr va pleziozavrlar, baliqlar keng rivoj topadi. Sutemizuvchilar esa hali g‘oyat.