Abyssal-abissal

EKLOGIT — ECLOGIT Eklogit — yuqori bosimda chuqurlikda hosil bo‘ladigan metamorfnk t. j. tarkibi deyarli pirop-almandin-grossulyar va omfatsit (jadeit-diopsidli klinopiroksen) dan iborat. Piroksen tarkibida (40% gacha jadeit komponenti mavj ud) E. larning granatli klinopnroksenitlarni ajratishida tipomorfli belgi hisoblanadi. Ikkinchi
_harajali va aksessor m-llar sifatida kianit, enstatit, rutil, korund,
olivin, sanidin, koesit, poizit, plagioklaz, amfibol, flogonit, olmos
va boshqalar qatnashadi. Ko‘pincha E.
lar ikkinchi _harajali etakchi m-l,
deb ataladi. Ularning ichki Tuzilishi
allotriomorfli, granoblastli. Kimyoviy tarkibi buyncha E. lar gabbronoritga uxshaydi, ammo s. or. Bo‘yicha farq qiladi (3,35—4,2 g/sm3). Aksariyat olimlar E. ni yuqori harorat va bosimda hosil bo‘lgan metamorfik t. j., ayrimlari esa magmatik t. j.—gabbroning abiassal faqiyasi, deb xisoblashadi.

EKSPLOZIYA — EXPLOSION Eksploziya (portlaydigan moddalar)—
vulkan jarayonlarida vaqt-vaqti
bilan sodir bo‘ladigan portlash hodisasi. Vulkan otilayotganda juda
ko‘p mivdorda turli gaz va piroklastik matYerial (turli m-llar va ulart. m., ayrmalari esa magmatik t. j .-g
larining va sotayotgan lavanyng bulaklari) Yer yuzasiga otilib chikadi
va qatta maydonlarni soplab, E. yotqiziqlari (xilma-xil tuflar) hosil
qiladi.

EKSTRUZIYA — EXTRUSION Ekstro‘ziya siqib chiqarmoq, itarib chiharmok. 1. Vulkandan lava otilib chiqishi usullaridan bir turi. Juda xam yopishsok lavali vulkanlarga xosdir; 2 lavani Yer yuzasiga
sitsib chiharilishi natijasida vujudga kelgan magmatik jism. E. lar
vulkan jarayonida Yer pustining eng
yukori qatlamlarida paydo bo‘ladigan harzliklarning shakllariga moslashgan holda (cho‘zinchok E.) yoki vulkanlarning chutssilarida, kratYerlarida shakllanadi. Ko‘pincha E. lar vulkan otilishlarining eng So‘nggi bossichlarida vujudga keladi. Ularning shakli turlicha: odatda gumbazsimon, ba’zan uetunsimon, ignasimon, hattoki piramida yoki cho‘zinchoq ko‘tarmaga uxshagan bo‘ladi (s. Ko‘pol vulkanicheskiy).