2.Spirtlar, fenollar va karbon kislotalarining kislotali xususiyatlari. - 2.Spirtlar, fenollar va karbon kislotalarining kislotali xususiyatlari.
- Kislotalar kuchining xarakteristikasi siftadia ularning suvdagi dissotsialanish konstantasi (Ка) qo‘llaniladi, bunda suv deyarli o‘zgarmas miqdorda – 55 mol/l olinadi:
- bu yerda, G0 – erkin entalpiyaning o‘zgarishi.
- pКа ning qiymati qancha kichik bo‘lsa, kislotaning kuchi shunchalik katta bo‘ladi. Asoslarning protonlanishi uchun рКа ga o‘xshash рКв kattaligi qo‘llaniladi. рКв =14 – рКа, yoki рКа = 14 – рКв. Odatda asoslilik ham рКа qiymatlari orqali ifodalaniladi, ya’ni tegishli protonlangan asosning dissotsialanishi ko‘rsatiladi. rK potensiometriya va spektrofotometriya metodlari bilan aniqlanadi.
pКа ning qiymati qancha kichik bo‘lsa, kislotaning kuchi shunchalik katta bo‘ladi. - pКа ning qiymati qancha kichik bo‘lsa, kislotaning kuchi shunchalik katta bo‘ladi.
- Asoslarning protonlanishi uchun рКа ga o‘xshash рКв kattaligi qo‘llaniladi.
- рКв =14 – рКа, yoki рКа = 14 – рКв.
- Odatda asoslilik ham рКа qiymatlari orqali ifodalaniladi, ya’ni tegishli protonlangan asosning dissotsialanishi ko‘rsatiladi.
- rK potensiometriya va spektrofotometriya metodlari bilan aniqlanadi.
- Karbon kislotalarning рКа qiymatlari solishtirilganda shuni ko‘rish mumkinki, to‘yinmagan yoki aromatik kislotalar (masalan, akril yoki benzoy kislotalari) alkilkarbon kislotalariga nisbatan kuchlidir.
- Bunga sabab, qo‘sh bog‘ tutuvchi guruh manfiy induksion (-J) ta’sir ko‘rsatadi. Х-СН2-СООН ko‘rinishidagi almashingan sirka kislotalarning kuchi J – konstantasi asosida aniqlanishi mumkin.
- Bu kislotalar uchun Taft tenglamasini qo‘llash yaxshi natija beradi.
- 3.Qattik va yumshoq kislota va asoslar
- Ma’lum bo‘lishicha, рКа qiymat kislota va asoslarning kimyoviy xossalarini to‘liq ifodala olmaydi.
- A-sinf. Al3+ > Mg2+ > Na+ … kationlar metallmaslarga nicbatan quyidagi qatorda moyillik namoyon qiladi: F > O > N > >Cl > Br >I > S.
- Б-синф. Ag+ > Cd2+ > Au3+ > Sn4+ … kationlar esa metallmaslarga nisbatan yuqoridagi qatorda teskari qatorda moyillik ko‘rsatadi: S > I > Br > Cl > N > O > F.
- A-sinfida barqaror birikmalar qutblanuvchanligi kam bo‘lgan elektromanfiyli katta bo‘lgan metallmaslar bilan hosil bo‘ladi.
- B-sinfida esa aksincha, qarorli birikmalar elektromanfiyligi kichik, ammo qutblanuvchinligi katta bo‘lgan metallmaslar bilan hosil bo‘ladi.
- A-sinfidagi kislota va asoslar «qattiq»,
- B-sinfidagi kislota va asoslar esa «yumshoq» kislota va asoslar deb ataladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
