Adabiy tanqidda vulgar- sostiologizm

Adabiy tanqidda vulgar- sostiologizm.

• Reja:
• Tanqidchilikdagi o‘zgarishlar: zamonasozlik holati.
• Sotti Husayn, Olim Sharafiddinov, Abdurahmon Sa'diy kabilar ijodi.
• O‘zbek adabiyotshunosligida mumtoz merosga munosabat.
• Badiiy asarlarga sinfiylik nuqtai nazaridan yondashish.

Sho‘ro hokimiyatining ilk davrida jadidchilik ta’sirida shakllangan ijodkorlar, jumladan, tanqidchilar adabiy jarayonda yetakchi mavqyeni tutgan edilar. H.Olimjon yozganidek, bu davrda «ular(jadidlar-B.R.) butun kuchni madaniy-adabiy maydonga tashladi. Ular, taxminan, butun gazeta va jurnallarga o‘rinlashib oldilar. Maktab-maorifning asosiy shahobchalari ularning qo‘lida qoldi. Adabiy maydon va adabiy tashkilotlarga o‘z changallarini solib, ularni millatchilik mafkurasiga xizmat qildirdilar». Ko‘chirmaning ohangi, ruhi H.Olimjonning jadidchilarga munosabatini namoyish etib turibdi va bizningcha, xuddi shu narsa muallifni xato xulosaga boshlaydi. Sho‘ro hokimiyatining dastlabki yillarida jadidlarning adabiy jarayondagi yetakchiligini faqat ularning o‘z maqsadlarini amalga oshirish yo‘lidagi yana bir harakati natijasi sifatidagina baholash unchalik to‘g‘ri emas. Albatta, bu davrda jadidlar kurash usullarini o‘zgartirgan, biroq ular adabiy jarayondagi yetakchilikni birovdan tortib olganlari yo‘q. To‘g‘risi, adabiyot, matbuot, maktab-maorif sohalarida ularning o‘rnini egallashi mumkin bo‘lgan kuchning o‘zi yo‘q edi hali. Biroq sho‘ro tanqidchiligida shu oshkor haqiqatni ham inkor qilishga harakat qilingan. H.Olimjon. Тanlangan asarlar.5 tomlik. 5-tom.-Т.,1972.- B.35

• Sho‘ro hokimiyatining ilk davrida jadidchilik ta’sirida shakllangan ijodkorlar, jumladan, tanqidchilar adabiy jarayonda yetakchi mavqyeni tutgan edilar. H.Olimjon yozganidek, bu davrda «ular(jadidlar-B.R.) butun kuchni madaniy-adabiy maydonga tashladi. Ular, taxminan, butun gazeta va jurnallarga o‘rinlashib oldilar. Maktab-maorifning asosiy shahobchalari ularning qo‘lida qoldi. Adabiy maydon va adabiy tashkilotlarga o‘z changallarini solib, ularni millatchilik mafkurasiga xizmat qildirdilar». Ko‘chirmaning ohangi, ruhi H.Olimjonning jadidchilarga munosabatini namoyish etib turibdi va bizningcha, xuddi shu narsa muallifni xato xulosaga boshlaydi. Sho‘ro hokimiyatining dastlabki yillarida jadidlarning adabiy jarayondagi yetakchiligini faqat ularning o‘z maqsadlarini amalga oshirish yo‘lidagi yana bir harakati natijasi sifatidagina baholash unchalik to‘g‘ri emas. Albatta, bu davrda jadidlar kurash usullarini o‘zgartirgan, biroq ular adabiy jarayondagi yetakchilikni birovdan tortib olganlari yo‘q. To‘g‘risi, adabiyot, matbuot, maktab-maorif sohalarida ularning o‘rnini egallashi mumkin bo‘lgan kuchning o‘zi yo‘q edi hali. Biroq sho‘ro tanqidchiligida shu oshkor haqiqatni ham inkor qilishga harakat qilingan. H.Olimjon. Тanlangan asarlar.5 tomlik. 5-tom.-Т.,1972.- B.35