Аэродинамика асослари


- жисмларнинг тинч ва ҳаракат =олатларини ўрганадиган қаттиқ жисмлар механикаси


Download 1.64 Mb.
bet2/3
Sana28.12.2022
Hajmi1.64 Mb.
#1024643
1   2   3
Bog'liq
1-maruza

- жисмларнинг тинч ва ҳаракат =олатларини ўрганадиган қаттиқ жисмлар механикаси ;
  • қумлоқ тупроқлар, доначалар ва бошқа шу каби жисмларнинг ҳаракатини ўрганувчи қуйма муҳитлар механикаси;
  • - мувозанат ва суюқлик ҳаракати ўрганиладиган суюқ муҳит механикаси.

Gidravlika fani tarixida birinchi ilmiy asar – Arximed tomonidan yozilgan (eramizdan avvalgi 287-212 yillar), «Suzuvchi jismlar» trakti hisoblanadi. Arximeddan keyingi 17 asr mobaynida Gidravlika fani taraqqiyotida sezilarli yutuqlar bo‗lmagan.
XV-XVI asrlarda Leonardo da Vinchi (1452-1519 yillar) - ―Suvning harakati va o‗lchanishi‖ asarini yozdi, ammo bu asar 400 yildan keyin nashr etildi.
S.Steven (1548-1620 yillar) - ―Boshlang‗ich gidrostatika‖, Galileo Galiley (1564-1642 yillar), - 1612 yilda ―Suvdagi jismlar tushunchasi va ularning harakati‖ maqolasini yozdi, Ye.Torrichelli (1608-1647 yillar) - kichik teshikdan oqayotgan yopishqoq bo‗lmagan suyuqlikning tezligini aniqladi, B.Paskal (1623-1662 yillar) - suyuqliklarda bosimning tarqalish qonunini yaratdi,
I.Nyuton (1643-1727 yillar) - 1686 yil suyuqliklardagi ichki ishqalanish tushunchasini berdi.
Nazariy jihatdan, Gidravlika fani Peterburg Akademiyasining xaqiqiy a‘zolari D.Bernulli (1700-1782 yillar), L.Eyler (1707-1783 yillar) va M.V.Lomonosov (1711.1765 yillar) tomonidan rivojlantirildi. Gidravlika fani rivojida katta xizmat qilgan olimlardan - A.Shezi (1718-1798 yillar), D.Venturi (1746-1822 yillar), Yu.Veysbax (1806-1871 yillar), O.Reynolds (1842-1912 yillar) va boshqalarni keltirish mumkin.
XVIII асрнинг ўрталари ва охири. Суюқлик механикасининг техник (амалий) йўналиши пайдо бўлади.. XVIII асрнинг охирига келиб француз мактаби техника фанлари соҳасидаги асосий гидравлик мактабга айланди.
Ушбу мактабнинг таниқли вакиллари: Анри Pitot (1695-1771) — гидротехник муҳандис, Париж Фанлар Академиясининг аъзоси, "Pitot найчаси" ихтирочиси; Антуан Шези (1718-1798) — оқимларнинг ўхшашлиги параметрларини шакллантирган ва француз кўприклар ва йўллар мактабининг директори. унинг номи билан аталган formula; Жан Борда (1733-1799) — тешиклардан суюқлик чиқиши масалалари билан шуғулланган ва оқимнинг кескин кенгайиши билан босим йўқотишларига боғлиқликни топган ҳарбий муҳандис;
Суюқлик механикасининг техник йўналиши бошқа мамлакатларда ҳам ривожланган. Бу ерда италиялик professor Жованни Баггиста Venturi (1746-1822) ва немис олим—муҳандиси Рейнхард Волгманн (1757-1837) ни еслатиб ўтишимиз мумкин.Олим-муҳандисларнинг фаолияти натижасида техник суюқлик механикаси (гидравлика) тегишли ўлчов ускуналари (пиезометрлар, Pitot найчалари, Волтман айланувчи столлари ва бошқалар ихтиро қилиниши билан бойитилди.)
Шуни таъкидлаш керакки, ХИХ аср бошларида техник суюқлик механикаси алоҳида йўналишларга бўлинишни бошлади (б ва Б2 ўқлари, вз, қаранг: сек. 2). Бундай алоҳида йўналишларга, масалан, қурилиш муҳандислиги (гидротехника) гидравликаси киради,гидромашиналар гидравликаси, кемасозлик гидравлика, нефт ва газ гидравликаси ва бошқалар.

Download 1.64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling