Agnostitsizm,skeptitsizm,nigilizmning umumiy va o'ziga xos xususiyatlari

Agnostitsizm (yunoncha Agnostos a – inkor qoʻshimchasi, gnosis – bilish) – borliqni, voqelikdagi narsa va hodisalarni, ularning mohiyatini bilish mumkinligini qisman yoki mutlaqo inkor etuvchi nazariya. Agnostitsizm vakillari borliqning cheksizligi, nihoyasizligi va murakkabligi, inson sezgi a’zolari imkoniyatlarining cheklanganligiga asoslanib borliqni bilish mumkin emas deb hisoblaydi. 

• Agnostitsizm (yunoncha Agnostos a – inkor qoʻshimchasi, gnosis – bilish) – borliqni, voqelikdagi narsa va hodisalarni, ularning mohiyatini bilish mumkinligini qisman yoki mutlaqo inkor etuvchi nazariya. Agnostitsizm vakillari borliqning cheksizligi, nihoyasizligi va murakkabligi, inson sezgi a’zolari imkoniyatlarining cheklanganligiga asoslanib borliqni bilish mumkin emas deb hisoblaydi. 

Agnostitsizmning yirik vakillaridan biri ingliz faylasufi David Yum, inson aqli sezgilarimiz bergan ma’lumotlarga tayanib voqelikni biladi, lekin, sezgi a’zolarimiz bizga toʻgʻri va toʻliq ma’lumot beradimi, sezgilarimiz aks ettirayotgan voqelikning oʻzi mavjudmi, degan masalalarni oʻrtaga tashlagan va shu asosda olamni bilish mumkinligini rad etgan, ob’ektiv voqelikning mavjud-ligiga shubha bildirgan (bu jihatdan Yum Agnostitsizmi skeptitsizmning bir koʻrinishi sifatida namoyon boʻladi). 

• Agnostitsizmning yirik vakillaridan biri ingliz faylasufi David Yum, inson aqli sezgilarimiz bergan ma’lumotlarga tayanib voqelikni biladi, lekin, sezgi a’zolarimiz bizga toʻgʻri va toʻliq ma’lumot beradimi, sezgilarimiz aks ettirayotgan voqelikning oʻzi mavjudmi, degan masalalarni oʻrtaga tashlagan va shu asosda olamni bilish mumkinligini rad etgan, ob’ektiv voqelikning mavjud-ligiga shubha bildirgan (bu jihatdan Yum Agnostitsizmi skeptitsizmning bir koʻrinishi sifatida namoyon boʻladi). 

Agnostitsizmning ikkinchi bir yoʻnalishi nemis faylasufi Immanuil Kant falsafasida ifodalangan. I.Kant tashki olamni ikkiga: "biz uchun narsa" va "narsa oʻzida"ga ajra-tib tushuntiradi, olamning biz bilgan va bilib olishimiz mumkin boʻlgan qismini "biz uchun narsa" deb ataydi. Olamning "narsa oʻzida" qismining ay-rim jihatlarinigina bilish mumkin boʻlsa ham, uning asl mohiyatini bilish mumkin emas deydi. 

• Agnostitsizmning ikkinchi bir yoʻnalishi nemis faylasufi Immanuil Kant falsafasida ifodalangan. I.Kant tashki olamni ikkiga: "biz uchun narsa" va "narsa oʻzida"ga ajra-tib tushuntiradi, olamning biz bilgan va bilib olishimiz mumkin boʻlgan qismini "biz uchun narsa" deb ataydi. Olamning "narsa oʻzida" qismining ay-rim jihatlarinigina bilish mumkin boʻlsa ham, uning asl mohiyatini bilish mumkin emas deydi.