Агрокимё. doc

Adabiyotlar: 5,6,8,9,10,11,12 

Tajribada  nitrat  ammiakkacha  qaytariladi.  Buning  reaksiyasini,    albatta,  Devard 

aralashmasi  yoki  qotishmasi  (mis,  rux  va  alyuminiy)  bilan  ishqoriy  muhitda  olib 

boriladi.  So’ngra  Kyeldal  apparatida  ammiak  haydash  yo’li  bilan  aniqlanadi.  Bunda 

yig’gich kolbadagi sulfat kislota bilan reaksiyaga kirishgan ammiak  miqdori bilan azot 

aniqlanadi. 

Nitratning ammiakkacha qaytarilish reaksiyasi quyidagicha: 

 

Zn +2NaOH = Zn (ONa)

2

 +H

2

 

2Al+6NaOH =2Al (OH

2

)

3

 +3H

2

 

NaNO

3

 +4H

2

 = NH

3

+NaOH=2H

2

O 

yoki umumiy holda quyidagicha yoziladi: 

NaNO

3

+4Zn+7NaOH =NH

3

+7Zn(ONa)

2

+2H

2

O 

 

Reaksiyada  ajralib  chiqqan  ammiak  yig’gich  kolbadagi  sulfat  kislota  bilan 

quyidagicha reaksiyaga kirishadi: 

2NH

3

+H

2

SO

4

 = (NH

4

)

2

SO

4

 

 

Bunda 2g-atom 1g-mol N

2

SO

4

 yoki 2 g-ekv N

2

SO

4

 to’g’ri  keladi. 

1g-atom N

2

 1g-ekv H

2

SO

4

 ni biriktiradi 

14 g N

2

 taxminan 1000 ml 1n H

2

SO

4

 ni biriktiradi 

0,014 N

2

 1 ml 1n H

2

SO

4

 ni biriktiradi 

0,28 N

2

 1 ml 0.2n H

2

SO

4

 ni biriktiradi. 

 

Ishni  tartibi.  Maydalangan  o’g’itdan  o’rtacha  namuna  olinadi.  Agar  olingan 

o’g’it  namunasi  KNO

3

  va  NaNO

3

  bo’lsa  4  g  yoki  NH

4

NO

3

  bo’lsa  2  g  tarozida  tortib 

olib, 250  ml  hajmli  o’lchov  kolbasiga solinadi.  Kolbaning  yarmisigacha (yoki  100-150 

ml) distillangan suv quyib, o’g’it eriguncha chayqatiladi. So’ng kolbaning belgisigacha 

suv to’ldiriladi. Bunda agar hosil bo’lgan aralashma loyqa bo’lsa u filtrlanadi. Filtratdan 

pipetka  bilan  25  ml  olib,  Kyel’dal  kolbasiga  solinadi  va  uning  ustiga  25-30  ml 

distillangan suv quyiladi. 

Yig’gich kolbaga eritma tayyorlash uchun 250-300 ml sig’imli konussimon kolba 

olib,  byuretkadan  100  ml  0,2n  sulfat  kislota  (N

2

SO

4

)  solinadi,  ustiga  3-5  tomchi 

indikator,  metil  qizili  yoki  metilqirmizi  eritmasidan  quyiladi,  hamda  kolba  apparatga 

tutashtiriladi.  So’ngra  o’g’itli  eritmaga  solingan  kolbaga  silindr  orqali  25  ml  (30-40%) 

ishqor  eritmasidan  qo’yib,  uning  ustiga  2-  2,5  g  Devard  aralashmasidan  solinadi  va 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

45

kolbaning  og’zi  tezda  yaxshilab  berikitiladi  (apparatga  birlashtiriladi).  So’ngra  bug’ 

hosil qiluvchi kolba ulanadi. 

Apparatda  haydash  prosessi  ammiak  tamom  bo’lguncha  davom  etadi.  (haydash 

prosessi  nihoyasiga  yetgan-yetmaganligi  lakmus  qog’oz  yordamida  tekshirib  turiladi). 

So’ngra yig’gich kolbadagi pushti rangli eritma to’q sariq rangga o’tguncha 0,2 n NaOH 

eritmasi bilan titrlanadi. 

O’g’it tarkibidagi azot miqdori quyidagi formulaga ko’ra hisoblanadi