Агрокимё. doc

MAVZU-10: «KARBONATLI TUPROQLAR TARKIBIDAGI 

HARAKATChAN FOSFORNI  VA  ALMAShINUVChI  KALIYNI   

B. P. MAChIGIN USULIDA ANIQLASh. 

 

Mashg’ulotning  maqsadi:  Machigin  usuli  bo’yicha  karbonatli  sho’rlangan 

tuproqlar tarkibidaga harakatchan fosfor va almashinuvchi kaliyni aniqlashdan iborat. 

Kerakli  jihozlar,  reaktivlar  va  asbob  uskunalar:  tuproq  namunasi,  distillangan 

suv, filtr qog’oz, ammoniy karbonat eritmasi, qalay xlorid  

Adabiyotlar:4,6,8,10,11,12 

Uslubning  mohiyati:  Bu  usul  asosan  harakatchan  fosforli  birikmani  1%  li 

ammoniy  karbonat  eritmasi    yordamida  ajratib  olishga  asoslangan.  Aniqlash  ma’lum 

darajada  fosfat    kislotaning  molibden  angidrid  va  qalay  xlorid  bilan  havo  rangli 

murakkab birikma (MoO

2

*4MoO

3

)

2

 *H

3

RO

4

*4N

2

O hosil qilishga asoslangan. 

Ish  tartibi.    Texnik  tarozida  tortilgan  5  gr  tuproq  (1mm  li    elakdan  o’tkazilgan) 

200-250 ml li konussimon kolbaga solinadi. Ustiga 1% li ammoniy karbonat (NN

4

)

2

SO

3

 

eritmasidan 100 ml quyiladi. Kolba 5 minut chayqatiladi va 18-20 soat tinch qoldiriladi. 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

34

So’ngra  filtrlanadi  va  filtratdan    10    yoki  20  ml  olib  kolbaga  o’tkaziladi(100  ml  li 

o’lchov  kolbaga),  unga  2  tomchi  betadinitrofenol  tomiziladi;  ustidan  10%  li  sulfat 

kislotadan  kuchsiz  och  sariq  rangga  o’tguncha  quyiladi  va  2  ml  molibden  reaktividan 

quyib, o’lchov kolbasining belgisigacha suv to’ldiriladi, hamda qalay xlorid eritmasidan  

0,5  ml  tomiziladi.  5  minutdan  so’ng  aralashma  qizil  rangli  svetofiltr  orqali 

kalorimetrlanadi. 

Agarda  filtrat  rangli  bo’lsa,  filtratdan  10-20  ml  olib  100  ml  li  o’lchov  kolbaga 

o’tkaziladi,  unga  2  ml  15:100  nisbatdagi  sulfat  kislota  quyiladi  va  4  ml  0,5n  kaliy 

permanganat  eritmasidan  solinadi,  so’ng  suyuqlik  2-3  minut  qaynatiladi.  Organik 

modda  yuqori  haroratda  kislotali  muhitda  kaliy  permanganat  ta’sirida  parchalanadi 

(kislorod ajralib chiqib, eritma rangsizlanadi): 

                  2KMnO

4

 = K

2

O + 2MnO +5O 

 

Ortiqcha  kaliy  permanganatni  neytrallash  maqsadida  qaynoq    eritmaga  

glyukozaning  10%  li  eritmasidan  1  ml  quyiladi.  So’ngra  aralashma  sovutiladi.  Sulfat 

kislotani  neytrallashda  sovutilgan  eritmaga  3  tomchi  indikator  betadinitrofenol 

tomiziladi,  so’ngra  och  sariq  rang  hosil  bo’lguncha  sodaning  10%  li  eritmasidan 

qo’shiladi. Keyin unga 2ml molibden reaktivi qo’shib, o’lchov kolbasining belgisigacha 

suv  to’ldiriladi  hamda  qalay  xlorid    eritmasidan  0,5  ml  tomiziladi,  aralashma  havo 

rangga bo’yaladi. Aralashma kalorimetrda tekshiriladi.  

                     Natija quyidagicha hisoblanadi: