Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти

1-мавзу. “АГРОСАНОАТ МАЖМУАСИ ИҚТИСОДИЁТИ” ФАНИНИНГ
ПРЕДМЕТИ ВАЗИФАЛАРИ ВА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ 
1.1. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанинг предмети, бошқа 
фанлар билан боғлиқлиги ва ўрни. 
1.2. Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанинг предметини
ўрганиш усуллари. 
1.3. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанининг вазифалари.
 
 
1.1. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанинг предмети, бошқа 
фанлар билан боғлиқлиги ва ўрни. 
 
“Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани иқтисодий фанлар 
таркибига киради. Ҳар қандай давлатнинг иқтисодиёти маълум тармоқ, 
соҳа ва хизматлар йиғиндисидан иборатдир. Ушбу тармоқ, соҳа ва 
хизматлар ичида агросаноат мажуаси энг асосий йўналишлардан бири 
бўлиб инсониятнинг ҳаёти, турмуш даражаси унинг ривожланиши билан 
белгиланади. Ушбу соҳада инсонларнинг асосий озиқ-овқатлари, кийим 
кечаклари ишлаб чиқарилади. Шу сабабли бошқа иқтисодий фанлар 
қаторида агросаноат мажмуаси иқтисодиёти фани ҳам шаклланиб, 
ривожланиб келмоқда. 
“Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани ўз ўрганиш объектлари ва 
предметига эга. Фаннинг предмети объектив иқтисодий қонунларнинг 
агросаноат мажмуасига кирувчи тармоқларда амал қилишининг ўзига хос 
томонларни ўрганиш ҳисобланади. Доимий ривожланишда бўлган ушбу 
фан агросаноат мажмуаси тармоқлари иқтисодиётида юз бераётган 
ўзгаришлар, улардаги ишлаб чиқариш омиллари: мехнат ресурслари, ер ва 
сув фонди, асосий ишлаб чиқариш воситалари ва тадбиркорлик 
имкониятларидан самарли фойдаланиш йўлларини ўрганади. Фан 
агросаноат мажмуасига кирувчи тармоқларнинг ўзига хос хусусиятларини, 
уларда ишлаб чиқаришни самарадорлигига таъсир қилувчи омиллар ва 
уларнинг таъсирини ҳам ўрганади. У мажмуа тармоқлари тараққиётидаги 
ижобий ва салбий тенденцияларни ўрганади ва уларни яхшилаш 
йўналоишлари тўғрисида зарур билимларни мутахассиларга беради.
Мамлакат иқтисодиётида олиб борилаётган иқтисодий сиёсатнинг 
агросаноат мажмуаси тармоқларида амалга ошириш жараёндаги ютуқ ва 
камчиликларни ўрганади ҳамда уларнинг ечимлари тўғрисидаги 
билимларни ўзида мужассам этади. 
Бу фан ўз предметини қуйдаги тартибда ўрганади: дастлаб агросанот 
интеграцияси, мажмуанинг шаклланиш қонуниятларини, агросаноат 
мажмуасининг моҳияти, унинг таркибини ўрганади. Агросаноат мажмуаси 
тармоқларига ишлаб чиқариш воситалари ишлаб чиқарувчи тармоқларнинг 

---

12 
таркиби, ҳозирги ҳолати, уларни ривожлантириш жараёнида муаммаолар 
ва уларни ечиш билан боғлиқ иқтисодий билимлар билан мутахассисларни 
(талабаларни) таништиради.
Агросаноат 
мажмуасида 
муҳим ўринни 
қишлоқ 
хўжалиги 
маҳсулотларини тайёрлаш, қайта ишлаш ва тайёр махсулотларни 
истеъмолчиларга етказиб бериш билан шуғулланувчи тармоқлар 
эгаллайди. Агросаноат мажмуасининг 3-соҳасини ташкил этувчи бу 
тармоқларнинг таркибини, ҳозирги ривожланиш даражасини, улардаги 
камчилик ва муаммолларни тартибга солиб кўрсатади ва уларни ечиш 
йўлларини ўрганади. 
Агросаноат мажмуаси таркибида инфратузилманинг аҳамияти катта. 
Инфратузилма агросаноат мажмуасининг 4-соҳаси ҳисобланади. Бу фан 
уни иккига бўлиб ўрганади. Биринчи қисмга агросанаоат мажмуасининг 
ишлаб чиқариш инфратузилмаси, иккинчи қисмга мажмуанинг ижтимоий 
инфратузилмаси киради. Инфратузилманинг (ишлаб чиқариш ва 
ижтимоий) моҳиятини, аҳамиятини, вазифаларини, таркибини, унинг 
ривожланиш тенденцияларини тартибга солиб ўрганади. Кейинги мавзуда 
агросаноат мажмуасининг 2- соҳаси бўлган қишлоқ хўжалиги тармоғининг 
таркиби, ҳозирги ҳолати, тармоқда мавжуд бўлган ютуқ ва камчиликлар 
ва соҳани ривожлантириш йўшналишларини ўрганади. Аграр соҳанинг 
ишлаб чиқиариш омилларидан фойдаланиш даражаси ва улардан 
фойдаланишни яхшилаш йўлларини тартибга солиб ўрганади. Қишлоқ 
хўжалиги маркетингини алоҳида бир мавзу сифатида ўрганади. 
Мамлакатмиз молия ва кредит сиёсатининг агросаноат мажмуаси 
тармоқлари иқтисодиётидаги ўрни беқиёслигини ҳисоб олиб, уларни 
алоҳида мавзу сифатида ўрганади. Хорижий давлатлар аграр сиёсатини 
ўрганиш катта аҳамиятга эгалигини эътиборда тутиб, Европа ҳамжамияти 
давлатларининг ягона аграр сиёсати тўғрисида ҳам қисқача малумотлар 
беради.
“Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани ҳар бир тармоқ 
иқтисодиётини алоҳида-алоҳида эмас, балки улардан ҳар бирга тегишли 
малумотлар асосида охирги маҳсулот ишлаб чиқаришни кўпайтириш, 
унинг таннархини пасайтириш , меҳнат унумдорлигини ошириш ва 
маҳсулотлар сифатини яхшилашни таъминловчи механизмни яратиш 
нуқтаи назардан ўрганади. 
“Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани “Иқтисодий назария”, 
“Миқроиқтисодиёт”, “Макроиқтисодиёт”, “Маркетинг”, “Менежмент”, 
“Иқтисодий статистика”, Иқтисодий география”, “Ҳудуд иқтисодиёти”, 
“Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти”, “Фермер хўжаликлари иқтисодиёти”, 
“Қишлоқ хўжалиги ҳуқуқи” , “Корхона иқтисодиёти”, “Иқтисодий 
социология”, “Меҳнат иқтисодиёти”, молия ва солиқ каби қатор фанлар 
билан узвий боғлиқ. Шу боис ўз предметини кўплаб фанлар ёрдамида 
ўрганади. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани жуда кўплаб 

---

13 
иқтисодий фанлар билан узвий боғлиқ ҳолда ривожланади ва уларда 
эришилган ютуқлар билан бойиб боради, ўз навбатида, бошқа иқтисодий 
фанларнинг ривожига ҳисса қўшади.