Ахборот ўлчовлари. Ахборотларни кодлаш ва физик ифодалаш усуллари. Режа

Ахборотни кодлаш ва физик ифодалаш
усуллари


Ахборот ишланишида қулайлик ва самарадорликни таъминлаш мақсадида объект номини шартли белги билан алмаштириш учун кодлаш тизими қўлланилади.
Кодлаш тизими - объектларни кодли белгилаш қоидалари мажмуидир. Код ҳарф, рақам ва бошқа символлардан ташкил топган алфавит асосида қурилади. Кодни характерловчи тушунчалар - унинг узунлиги ва структурасидир. Код узунлиги коддаги ўринлар (позициялар) сонини, код структураси - кодда символларнинг жойлашиш тартибини белгилайди.
Объектни кодли белгилаш муолажаси кодлаш деб аталади.
Кодлаш тизимида ишлатилувчи қуйидаги иккита гуруҳ усулларини кўрсатиш мумкин:

• 
  кодлашнинг классификацион тизими;
  
• 
  кодлашнинг рўйхатга олувчи тизими.
  

1.7-расмда турли усуллардан фойдаланувчи кодлаш тизими келтирилган.
Классификацион кодлаш.
Классификацион кодлаш объектлар классификацияланганидан сўнг ишлатилади. Кетма-кет ва параллел кодлаш фарқланади.
Кетма-кет кодлаш иерархияли классификацион структуралар учун ишлатилади. Унинг моҳияти қуйидагича: аввал 1-босқичнинг юқори гуруҳи коди, кейин 2-босқич гуруҳи коди, сўнгра 3-босқич гуруҳи коди ва ҳ. ёзилади. Натижада, ҳар бир хонаси иерархияли структуранинг ҳар бир босқичида ажратилган гуруҳ хусусидаги ахборотга эга бўлган кодлар комбинацияси ҳосил бўлади. Кодлашнинг кетма-кетли тизими туркумланишининг иерархияли тизимига оид афзалликлар ва камчиликларга эга.
Параллел кодлаш туркумланишининг фасетли тизими учун ишлатилади. Ушбу кодлашнинг моҳияти қуйидагича: барча фасетлар мустақил равишда кодланади. ҳар фасет қиймати учун код хоналарининг маълум сони ажратилади. Параллел кодлаш туркумланишининг фасетли тизимига оид афзалликлар ва камчиликларга эга.



1.7-расм. Кодлаш тизими