Yusuf Xos Hojib (asl ismi Yusuf)
_______________________________
taxminan 1020/21, Bolosogʻun
_______________________________
turkiy shoir, mutafakkir, davlat arbobi.
_______________________________
Xos Hojib („Eshik ogʻasi’’) unvonini bergan
_______________________________
1069-70-yillarda yozib tugallangan "Qutadgʻu bilig" („Saodatga boshlovchi bilim“) asari qoraxoniylar davlatining mustahkam qaror topishiga xizmat qilgan nizomnomadir. Uch nusxasi (Vena, Qohira va Namangan) mavjud
_______________________________
6520 baytdan iborat, masnaviy (yaʼni aruzning „mutaqoribi musammani mahzuf“) vaznida yozilgan
Yusuf Xos Hojib uni Bolosogʻunda boshlab, Qashqarda yozib tugatgan va qoraxoniy hukmdor Tavgʻoch Bugʻroxonga takdim etgan.
________________________________
Jahon turkologiyasida asarga ilk turk didaktik dostoni sifatida yondashish mavjud (Iosif Fon Xammer, V. Radlov, A. Kononov, I. Stebleva). Martin Xartman, A.Vamberi, F.Koʻprulu, Zaki V.Toʻgʻon, Rashid Rahmati Arat v.b. tomonidan nashr va tarjima qilingan.
Ahmad Yugnakiy
_______________________________
12-asr oxiri, Samarqand, Yugnak qishlogʻi — 13-asr 1-yarmi,
_______________________________
turkiy shoir, mutafakkir
____________________________
yirik adib, hadisshunos va taʼlimiy didaktik adabiyot namoyandasi.
_______________________________
Shoir "Hibat ulhaqoyiq"ni tugatib, uni hukmdori Dod Sipohsolorbekka taqdim etadi. Mashhur sharqshunos olim Ye.E.Bertels bu asar qadimiy oʻzbek adabiy tilidan mumtoz oʻzbek adabiy tiliga oʻtishda bir koʻprik boʻlganini aytadi. Asar tilida qadimiy turkiy soʻzlardan koʻra, arab va fors soʻzlarining koʻp qoʻllangani shundan dalolat beradi.
____________________________
"Hibat ulhaqoyiq" 14 bob, 512 misradan iborat.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
