Ahmad Donish
Download 38.62 Kb.
|
geografiyaga kirish
|
. Qo‘yidagi jumlaning muallifi kim? “Biz dunyoni gullatib yashnatish uchun, dengizlar kezib o‘rganish uchun, yer osti boyliklarini izlab topish uchun, Yerning hamma qit’alari va aholisini bilish uchun tug‘ulganmiz”Ahmad Donish . Geografiya fanining bosh maqsadi berilgan jumlani toping.ilmiy va amaliy bilimlani chuqurroq tahlil qilish uchun . Geografiya fanining o‘rganish ob’ektini belgilang. унинг ўрганиш объекти табиат ва жамият бўлиб улар табиат-техника-инсон тизимидаги фаолиятлар орқали амалга оширилади. . Geografiya jamiyatning tarixiy rivojlanishi mobaynida paydo bo‘lgan hududiy tuzilmalariga kiruvchi javobni belgilang . Zamonaviy sharoitda geografiya qanday rivojlanib kelmoqda? . zamonaviy sharoitda geografi ya – geografi k qobiq ichidagi tabiiy hamda ijtimoiy jaray on, hodisa va obyektlarni o‘zaro aloqadorlikda va bir butunlikda, ma’lum makon va zamonda o‘rganadigan fan bo‘lib rivojlanib kelmoqda. . Geomorfologiya fani nimani o‘rganadi? (Yer yuzi relyefi ni o‘rganadi. Iqlimshunoslik fani nimani o‘rganadi. (iqlim xususiyatlarini o‘rganadi . Gidrologiya fani nimani o‘rganadi? қуруқлик сувларидаги ҳодиса ва жараёнларнинг қонуниятларини, сув баланси ва оқимининг шаклланиши, дарё оқимларининг ва бошқа сув объектларининг тузилмаси, ўзан ва музлик режими, сувларнинг кимёвий таркиби ва ҳ.к.ларни ўрганади . Glyatsiologiya fani nimani o‘rganadi? . (qor va muzliklarni tadqiq etadi . Geokriologiya fani nimani o‘rganadi? ko‘p yillik muz- loq yerlarni o‘rganad . Tuproqlar geografiyasi fani nimani o‘rganadi? Тупроқлар географияси тупроқларнинг пайдо бўлиши ва маконда тарқалиш қонуниятларини ўрганади . Biogeografiya fani nimani o‘rganadi? Биогеография атроф-муҳит омилларига боғлиқ равишда тирик организмларнинг тарқалишини ўрганад . Sayyoraviy ahamiyatga ega tabiiy geografik jarayonlarni va geografik qobiqni bir butun yaxlit tizim sifatida o‘rganuvchi fani belgilang umumiy tabiiy geografiya. . Kichik hududlar tabiatining tuzilishi va xususiyatlarini tadqiq qiluvchi fani belgilang.Landshaftshunoslik . Tabiatga inson xo‘jalik faoliyati ta’sirining kuchayishi munosabati bilan qaysi fan vujudga kelgan...Geoekologiya . Geoekologiya fani nimalarni tadqiq etadi.. atrof tabiiy muhitda ro‘y berayotgan o‘zgarish va ekologik muammolarni geotizimlar doirasida tadqiq etadi. . Geourbanistika nima? shaharlar geografiyasi . Siyosiy geografiya fani nimani o‘rganadi? jahon siyosiy xaritasi, davlat chegaralari, siyosiy munosabat va jarayonlarni o‘rganuvchi fan . Etnogeografiya fani nimani o‘rganadi? xalqlar geografiyasi . Dunyo mamlakatlarini har tomonlama tadqiq etadigan fan qaysi?mamlakatshunoslik . Jahon iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fanining ob’ekti nima?Xo’jalik va aholining hududiy tarkibi yoki tizimi hududiy ijtimoiy iqtisodiy xalqaro mehnat taqsmoti . Iqtisodiy -“ekonomicheskiy” so‘zi birinchi bo‘lib qaysi mashxur olim tomonidan tilga olingan?Arastu . Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fannining shakllanish va taraqqiyotida qaysi iqtisodchi geograf olimlarning hissasi ko‘p? Boden fransuz olimi italyan olm mtviggerd golland olimi varens . Zamonaviy geografiya an’anaviy tasvirlovchi mohiyatdagi qanday savollarga javob beradi? Nima qayerda qancha . «Geografiya» nomli birinchi ilmiy asar kim tomonidan yaratilgan?Eratosfen III asrda . Qaysi olim tabiat komponentlari orasidagi o‘zaro aloqadorlikning taxlili geografiya fani uchun qanday ahamiyatga ega ekanligini ochib berishda edi? . O‘rta Osiyoda izlanishlar olib borgan tabiatshunos olimlarni belgilang . Ekspeditsiya metodini belgilang. Ekspeditsiya yoki dala usuli tabiiy geografiyaning asosiy usul- laridan biridir. Geografik nazariyalar asosan dalada to‘plangan ma’lumotlar asosida rivojlanadi. Shuning uchun mazkur usul antik davrdan to hozirgi davrgacha geografik ma’lumotlar olishning va ta- biatni hamda xo‘jalikni o‘rganishning asosiy usuli bo‘lib hisoblanib kelmoqda. Ekspeditsiyalar kompleks va maxsus qismlarga bo‘linadi. Kompleks geografik ekspeditsiyalarda ma’lum bir hududning tabiiy geografik sharoiti har tomonlama to‘la o‘rganiladi. Masalan, Buyuk shimol ekspeditsiyasi (1733-1743), akademik ekspeditsiya lar (1768-1774) va boshqalar. XX asming 30-yillaridagi Tojik Po- mir kompleks ekspeditsiyasi, Xorazm ekspeditsiyalari ana shunday ekspeditsiyalardan bo‘lgan. . Qiyoslash metodini belgilang. Qiyosiy tavsif usuli tabiiy geografiyada qadimdan qo‘llanib kelina- di. Hozirgi davrda ham mazkur usul geografik tadqiqotlar olib borish- ning asosiy usuli hisoblanadi. Qiyosiy tavsif usuli turli hududlarning relyefini, iqlimini, ichki suvlarini, o‘simligi, tuproqlari, hayvonot dun- yosi, tabiat zonalari va landshaftlarini o‘rganishda keng qo‘llaniladi. Mazkur usul mamlakatshunoslikda ko‘proq foydalaniladi. . Kartografik metodni belgilang. Kartografik usul har bir tabiiy geografik tadqiqot ishlarida qo‘llaniladi. Kartografik usul yordamida tabiiy sharoitning umumiy va xususiy tomonlari tavsiflanadi. Masalan, kompleks xaritalar, tabi iy xaritalar, geologik, geomorfologik, tuproq, o‘simlik, landshaft va boshqa xaritalar. . Olimlar geografik qobiqning rivojlanishini necha bosqichga ajratishadi: 3 . Nobiogen bosqich qaysi davrlarni qamrab olgan? Yer taraqqiyotining 4,6 mlrd yildan to 570 mln yilgacha o‘tgan davrini qamrab oladi . Biogen bosqich qaysi yildan boshlangan? 570 mln yil muqaddam boshlangan . Antropogen bosqich qachon boshlangan? inson paydo bo‘lgandan (2 mln yil avval) hozirgi kunga qadar o‘tgan davrni qamrab oladi . Tabiatda vaqt o‘tishi bilan bir xil hodisalarning takrorlanib turishi nima deb ataladi. Ritmiklik . Hozirgi zamon murakkab fizika asboblari yordamida yer yuzasining radiatsiya va modellashtirish metodi qaysi olimlar tomonidan qo‘llanilgan. . Qaysi olim tomonidan landshaft kompleksining besh o‘lchamli paradinamik sistema sifatidagi modellini ishlab chiqqan. . Chegaraviy shartlar sonli yechimining algoritmli mavjud bo‘lgan matematik tenglamalar sistemasi yordamida tabiiy sharoitlar va xodisalarni ifodalash nima deyladi? . O‘rganilayotgan hodisaning mohiyatini chuqurroq anglash uchun yaratilgan, sun’iy ravishda o‘zgartirilgan sharoitlarda kuzatuvning faol shakli nima deyladi? . BMT qachondan o’z faoliyatini boshlagan?1945-yilda . Fikr va haqiqatda ma’lum faktlar to‘plamini birlashtirgan narsa nima deyladi. . O‘zaro munosabat va aloqada bo‘lgan hamda muayyan mushtaraklik va birlikni tashkil qiluvchi geografik qobiqning elementlar to‘plami. . "Karta-geografiyaning ikkinchi tili", -deb aytgan olim kim?Baranskiy . "Karta - haqiqat oynasi" degan fikr kimga tegishli? . Qaysi olim o‘z vaqtida "insonsiz geografiya"ga ashaddiy qarshi bo‘lib, "insonni unutibmiz!" deb afsuslangan edi? . Xizmat ko’rsatish geografiyasining ob’ektini belgilang . Xizmat ko’rsatish geografiya tizimini to’g’ri belgilang . Hozirgi kunda BMT ga a'zo davlatlar soni qancha? . "Geografiya - hududlar falsafasi", degan xulosaga qaysi olimga tegishli? . Qo‘yidagi jumla qaysi fanning ob’ekti xisoblanadi? Uning o‘rganish ob’ekti tabiat va jamiyat bo‘lib ular tabiat-texnika-inson tizimidagi faoliyatlar orqali amalga oshiriladi. . Qo‘yidagi jumla qaysi fanning maqsadi xisoblanadi? Tabiiy muhit va resurslarni baholash, tabiiy va ijtimoiy muhitning o‘zgarishini bashorat qilishdan iboratdir. . Landshaft so‘zi qaysi tildan olingan? . «Ekspert» - so‘zi ma’nonisi...tajribali . Inson faoliyati ta’sirida atrof-muhitda ro‘y bergan o‘zgarishlarni aniqlovchi kuzatishlar va tadqiqotlar majmuasi nima deyladi? . Qaysi olim tomonidan monitoring tashkil qilishning bioekologik, geoekologik va biosferali bosqichlari ajratilgan. . Tabiat komponentlarining o‘zaro murakkab ta’siri natijasida tarkib topgan hamda tabiiy xususiyatlariga ko‘ra boshqa joylardan farq qiladigan yer yuzi qismlariga nima deb aytiladi. . Fanda biror hodisa yoki biron-bir ob’ekt holatining o‘zgarishini oldindan ko‘ra bilish va ayta olish nima deb ataladi. . Iqtisodiyotning barqaror va jadal rivojlanishida inson omilini yuksaltiruvchi soha qaysi? . Turizm rivojlangan Bagam orollari qaysi okeanda joylashgan? . Turizm rivojlangan Maldiv orollari qaysi okeanda joylashgan? . Turizm rivojlangan Fidji orollari qaysi okeanda joylashgan? . Qadimgi Troya shahri qaysi davlatda joylashgan? . Rekreasiya xo’jaligi tarkibiga nimalar kiradi . Geografik bashoratlar turli muddatlarga tuziladi ular nechta? 5 та . Qisqa muddatli bashoratning muddati qancha? 1 oydan 1 yilgacha . O‘rta muddatli bashoratning muddati qancha? 1 yildan 5 yilgacha . Uzoq muddatli bashoratning muddati qancha? 5 yildan 15 yilgacha . Juda uzoq muddatli bashoratlarning muddati qancha? 15 yildan ko‘proq . Tabiiy geografik rayonlashtirish muammolari bo‘yicha qaysi olimlar ilmiy ish olib borgan? N. A. Gvozdeskiy, N. I. Mixaylov, G.D. Rixter, V. I. Prokaev, A. G. Isachenko, F. I. Mil’kov, V. M. Chetirkin . Tabiiy geografik birliklarning muhim xususiyatlaridan biri ularning maydon jihatidan bir butunligidir. Bu tushuncha tabiiy geografik rayonlashtirishning qaysi tamoyiliga to‘g‘ri keladi? . Hududiy bir butunlik tamoyili . Provinsiyaning bir qismi bo‘lib boshqa harakteri, mezoiqlimi yer osti suvlarining xususiyati va tuproq, o‘simlik qoplami bilan ajralib turadi. Bu taksonomik birlikka tegishli? Tabiiy geografik oblast . Zona doirasida geografik uzoqlik bo‘ylab iqlimning o‘zgarishi hamda relefi va geomorfologik tafovutlar natijasida tarkib topadi. Bu taksonomik birlikka tegishli? Tabiiy geografik provinsiya . Tabiiy geografik oblastning sharoiti bilan boshqalardan farq qiladigan, o‘ziga xos tuproq va o‘simlik qoplamiga ega bo‘lgan yirik qismidir. Bu taksonomik birlikka tegishli? Tabiiy geografik rayon . Fikrini keltirib o‘tish joiz: «Tabiiy rayonlarga bo‘lmasdan o‘rganilgan mamlakatni tabiiy geografiyasi chinakam geografik asar emasdir» bu qaysi olimning fikri? L.S.Bergning . Erotosfenning (miloddan avvalgi III asr) «Geografiya» nomli asarining qaysi qismi ayrim mamlakatlar ta’rifiga bag‘ishlangan. . «Kitob Sur’at al-Az» qaysi olimning asari? Ал Хоразмий «Hindiston» qaysi olimning asari? Беруний . Yevropada «Iqtisodiy geografiya» fan sifatida qaysi asrdan shakllana boshlagan? XVI asrdan . Qaysi olim 1564 yilda yozgan yirik geografik asarida sharq geografiyasidagi geografik muhitning jamiyat rivojlanishiga ta’siri muammosi qaytadan ko‘rib chiqildi? . Fransuz olimi J.Boden . «Niderlandiya tavsifi» asarining muallifi kim? Italiya olimi L. Tvichchardining . Qaysi olim tomonidan tabiiy sharoitning jamiyat rivojlanishiga ta’sirini o‘rganish bo‘yicha juda muhim ilmiy ishlar olib borildi? . Sanoatning tabiatga ta’siri masalalari bilan qaysi olim shug‘ullangan? . Qaysi olim tabiat va inson aloqalari muammolariga katta e’tibor bergan? . Turkistonda «Aholi geografiyasi»ning asoschisi kim hisoblanadi? . “Devonu lug‘otut-turk” nomli asar muallifi kim? Махмул Кошгарий . “Erning tasviri ” nomli asar muallifi kim? Muxammad ibn Muso Xorazmiyning (780-847) “ . “Xorazm geografiyasi” nomli asar muallifi kim? Muxammad ibn Muso Xorazmiyning . “Turkiston geografiya jamiyati” qachon tashkil etilgan 1897 yil . “Turkiston geografiya jamiyati” qaysi shaharda tashkil etilgan? Toshkent shaxrida . Hududning umumiy xususiyatga ega bo‘lgan ma’lum bir qismi nimani anglatadi? . Iqtisodiy landshaftlar tushunchasining muallifi kim? . O‘zbekistonda 2018 yilgacha darsliklarda qancha iqtisodiy rayon bor edi? . O‘zbekistonda 2018 yildan keyingi darsliklarda qancha iqtisodiy rayon bor? . Joyning boshqa har qanday hududga nisbatan tutgan holatini ifodalash nima deiladi? . Agar joyning holati bosh meridianga, ekvatorga va boshqa har qanday obe’ktga nisbatan nechanchi gradusda ekanligini aniqlansa nima aniqlangan bo‘ladi? . Joyning tog‘, daryo, ko‘l, okean va boshqa tabiiy geografik obe’ktlarga nisbatan o‘rni aniqlansa, nima aniqlangan bo‘ladi? . Mamalakatlarning joylashgan o‘rni uning ittifoqchilari yoki qarama – qarshi davlatlarga nisbatan davr, siyosiy holati, turli harbiy siyosiy birlashmalarga nisbatan tutgan strategik holati nimani aniqlaydi? . Joyning (davlatning, rayonning yoki biror ishlab chiqarish ob’ektining) dunyoviy aloqa yo‘llariga, dunyoviy markazlarga, dunyo bozoriga, transport tugunlariga, magistral yo‘llarga, sanoat va savdo uzellariga nisbatan tutgan o‘rni nimani ifodalaydi. . Iqtisodiy geografik o‘rin nazariyasiga asos solgan olimi kim? . Kichik so‘zidan olingan bo‘lib, ob’ektning yaqin atrofdagi kichik hududiy o‘rinlashuviga ko‘ra ishlatiladi, o‘rganiladi, bu tur iqtisodiy geografik o‘rinning qaysi turiga mansub? . O‘rtacha so‘zidan olingan bo‘lib, iqtisodiy ob’ektning o‘rtacha kattalikdagi hududlariga nisbatan tutgan geografik o‘rniga ko‘ra taxlil etiladi va ishlatiladi, bu tur iqtisodiy geografik o‘rinning qaysi turiga mansub? . Katta so‘zidan olingan bo‘lib, iqtisodiy geografik ob’ektlarning o‘rtacha kattalikdagi hududlarga nisbatan tutgan o‘rnini belgilaydi , bu tur iqtisodiy geografik o‘rinning qaysi turiga mansub? . Iqtisodiy joylashishning qanday xususiyatlari qulay hisoblanadi? . Yer resurslarini sifat jihatidan qiyosiy baholashga nima deyiladi? . «resurs» suzi qaysi tilidan olingan va ma’nosi nima? . Xalq xo‘jaligida hisobga olingan iqlim sharoiti: vegetatsiya davrida yog‘ingarchilik miqdori, yillik yog‘ingarchilik miqdori, vegetatsiya davridagi harorat yig‘indisi, sovuqsiz davr davomiyligi va boshqalar qanday resurs turiga mansub?. Turli xil ekinlarni etishtirishga imkon beradigan issiqlik va namlik nisbati qanday resurs turiga mansub? . Turizm rivojlangan Kanar orollari qaysi okeanda joylashgan? . Turizm rivojlangan Bermud orollari qaysi okeanda joylashgan? . Kitob stansiyasi, Oqsaroy qaysi viloyatda joylashgan? . Zangiota ziyoratgohi qaysi viloyatda joylashgan? Тошкент вил. . Mineral resurslar nima? Download 38.62 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|